Түркістан: Құқық бұзушылық профилактикасы бойынша маңызды мәселелер қаралды

Бүгін Түркістан облысы әкімдігі жанындағы құқық бұзушылық профилактикасы жөніндегі ведомствоаралық комиссияның кезекті отырысы өтті. Оған құқық қорғау органдары мен облыстық басқарма басшылары қатысты. Мәжіліске Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды төрағалық жасап, жүргізіп отырды. Маңызды жиынның күн тәртібінде үш мәселе талқыланды. Алдымен «Пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарға әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету» мәселесі бойынша Шымкент қаласы және Түркістан облысы бойынша ҚАЖ департаменті бастығының орынбасары, әділет подполковнигі Нұрлыбек Әлібекұлы мен Түркістан облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Әсия Темірбаеваның баяндамалары тыңдалды. Комиссия мүшелері тарапынан осы бағыттағы жұмысты жандандыру, есепте тұрған азаматтарды жұмыспен қамту жөнінде тиісті ұсыныс берілді. Күн тәртібінде жол-көлік оқиғаларының профилакткасы және алдын алу шаралары да сарапталды. Бұл мәселе жөнінде Түркістан облысының полиция департаменті бастығының бірінші орынбасары Бағланбек Айтпаев пен Түркістан облысы жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасының басшысы Қуатжан Жұматаев баяндама жасады. Өңірде жол-көлік оқиғаларының алдын алу, жолдардың сапасын жақсарту, көлік жүргізушілерге түсіндіру жұмыстары күшейтілген. Нәтижесінде жол-көлік оқиғасынан қаза тапқандар саны 19,2 пайызға төмендеген. Дегенмен, жол апаты деректері жиі тіркелуде.
Облыс әкімі Дархан Сатыбалды жолаушылардың қауіпсіздігін сақтау, жол-көлік оқиғаларының алдын алу бағытындағы жұмысты жандандыруды тапсырды. Өңірдегі жолдарды жөндеу жұмыстары жалғасатынын жеткізді. Мәжілісте «Кәмелет жасына толмағандармен және оларға қарсы жасалатын қылмыстардың профилактикасы» тақырыбында да баяндамалар жасалып, жауаптыларға тиісті тапсырмалар берілді. Түркістан облысының полиция департаменті бастығының бірінші орынбасары Бағланбек Айтпаев пен Түркістан облыстық білім басқармасы басқармасы басшысының міндетін атқарушы Жандос Маханбетов осы бағытта атқарылып жатқан жұмыстар жөнінде ой қозғады. Бүгінде облыстағы білім беру ұйымдарында кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылықтың алдын алу бойынша бірқатар іс-шаралар өткізілуде. Атап айтқанда, облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес, 83 іс-шара бекітіліп, жүзеге асырылуда. «Біртұтас тәрбие» бағдарламасы негізінде құндылықтар мен мінез-құлық нормаларын дамытуға бағытталған отбасы, мектеп және қоғам деңгейінде отбасылармен және жасөспірімдермен жұмыс жүруде. Проблемалық мінез-құлқы бар кәмелетке толмағандар мен олардың отбасылары үшін әлеуметтік-психологиялық көмек орталықтарын құру қолға алынған. Кәмелетке толмағандар арасында қылмыс пен құқық бұзушылықтарды алдын алу мақсатында барлық аудан, қала әкімдіктерінде 15 260 ата-анамен кездесу өткізілген. Жиын қорытындысымен комиссия мүшелерінің ұсыныстары мен ескертпелері хаттамаға енгізілді. Бұл бағытта жұмыс жалғасады.
Азаматтардың құқықтарының сақталуы – бұл азаматтардың заңды құқықтары мен бостандықтарының мемлекет тарапынан қамтамасыз етілуі және қорғалуы. Құқықтардың сақталуы азаматтардың қауіпсіз, әділетті және құқықтық мемлекетте өмір сүруін қамтамасыз етеді. Әр азамат өзінің құқығын қорғау және жүзеге асыру үшін қажетті ақпаратпен, қолжетімді құқықтық құралдармен және мемлекет тарапынан кепілдіктермен қамтылуы тиіс. Азаматтардың негізгі құқықтарының түрлері. Жеке құқықтар. Өмір сүру құқығы – әр азаматтың өмірі заңмен қорғалады, және оны заңсыз түрде айыруға болмайды. Дене тұтастығын қорғау құқығы – азаматтар заңсыз күш қолданудан және қатыгездіктен қорғалуға құқылы. Жеке басының еркіндігі және жеке өмірге қол сұғылмаушылық құқығы – азаматтар жеке өмірін, құпиялылығын қорғау, оның ішінде үйге, байланысқа, денсаулық туралы ақпаратқа қатысты құпияларды сақтау құқығына ие. Әлеуметтік құқықтар. Денсаулықты қорғау құқығы – әр азамат медициналық көмек алуға, денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік қызметтерді пайдалануға құқылы.Білім алу құқығы – азаматтардың мектеп, жоғары оқу орны, кәсіптік білім алу мүмкіндігі заңмен қорғалады. Еңбек ету құқығы – әр азамат өз мүмкіндігіне сәйкес мамандық таңдап, жұмысқа орналасуға, әділ жалақы алуға құқылы. Саяси құқықтар. Сөз бостандығы – әр азамат өз пікірін ашық білдіруге және оны таратудың заңды әдістерін қолдануға құқылы. Жиналыс, митинг, шеру өткізу құқығы – азаматтар өз мүдделерін қорғау мақсатында бейбіт жиналыстарға, митингтерге қатысуға құқылы. Сайлау және сайлану құқығы – әрбір кәмелетке толған азамат мемлекетті басқаруға қатысып, өз өкілдерін сайлауға және сайлануға құқылы. Экономикалық құқықтар. Мүлікті иелену құқығы – азаматтар заңды түрде сатып алынған мүліктерін иеленуге, пайдалануға және билік етуге құқылы. Кәсіпкерлікпен айналысу құқығы – азаматтар өз бетінше кәсіп ашуға, жеке бизнесті дамытуға құқылы. Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы – азаматтар зейнетақы, әлеуметтік жәрдемақылар алу, жұмыссыздық жағдайында мемлекеттен көмек алу құқығына ие. Азаматтардың құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету жолдары. Құқықтық сауаттылықты арттыру. Азаматтардың өз құқықтарын білуі және оларды заңды түрде жүзеге асыра білуі маңызды. Құқықтық сауатты азаматтар өз құқықтарын қорғауға белсенді түрде атсалысады. Мемлекеттік органдардың қадағалауы. Құқық қорғау органдары, прокуратура, сот, еңбек инспекциясы, және басқа да мемлекеттік мекемелер азаматтардың құқықтарының сақталуын бақылап, бұзушылықтарды болдырмауға шара қолданады.Құқықтық кеңес беру және заң көмегі. Азаматтардың өз құқықтарын қорғау мақсатында заңгерлік көмек алуға, адвокаттарға жүгінуге мүмкіндігі бар. Заңгерлер азаматтарға кеңес беріп, олардың құқықтарын қорғау бойынша сотқа жүгінуге көмектеседі.
Азаматтардың сотқа жүгінуі.Егер азаматтың құқықтары бұзылса, ол сотқа жүгіну арқылы әділдікті талап ете алады. Соттар азаматтардың құқықтарын қорғау мақсатында шешім шығарып, заң бұзушыларды жауапқа тартады. Қоғамдық бақылау және БАҚ. Қоғамдық ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары азаматтардың құқықтарының сақталуына қоғамдық бақылау жасайды. Бұл құқық бұзушылықтардың алдын алуға және азаматтардың заңды мүдделерін қорғауға көмектеседі. Омбудсменнің (адам құқықтары жөніндегі өкіл) қызметі. Қазақстанда омбудсмен институты жұмыс істейді. Омбудсмен азаматтардың құқықтарының сақталуына мониторинг жасап, мемлекет алдында азаматтардың мүдделерін қорғайды. Азаматтардың құқықтарының сақталуының маңыздылығы. Әлеуметтік әділеттілік. Құқықтардың сақталуы арқылы қоғамда әлеуметтік әділеттілік қамтамасыз етіледі, әрбір азамат өзін тең сезінеді. Қоғамдық тұрақтылық. Құқықтарының сақталуы азаматтардың мемлекетке деген сенімін арттырып, елдегі тұрақтылық пен бірлікті нығайтады. Азаматтық жауапкершілік. Құқықтары сақталған азаматтар заңға және қоғамға жауапкершілікпен қарауға бейім болады, себебі олар да өздерінің құқықтық мәртебесін мойындайды. Азаматтардың құқықтарының сақталуы – бұл құқықтық мемлекет құрудың негізгі шарттарының бірі. Азаматтар өз құқықтары мен міндеттерін білсе, заңды жолмен құқықтарын қорғай алса, бұл қоғамда демократия мен әлеуметтік әділеттілікті нығайтады. Азаматтардың құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету үшін мемлекеттік органдар мен қоғам бірлесе жұмыс атқаруы қажет.