Түркістан облысында зияткерлік меншікті қорғау бойынша түсіндірме жұмыстары жүрді

Түркістан облыстық Әділет департаментінің зияткерлік меншік құқығы бөлімінің қызметкерлері 11 қазан күні Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индекстерінің “Зияткерлік меншікті қорғау” және географиялық нұсқамаларды тіркеу бойынша қала тұрғындарына түсіндірме жұмыстарын жүргізді. Зияткерлік меншік – бұл адамның интеллектуалдық қызметінің нәтижесінде туындайтын құқықтар мен мүдделерді қорғауға бағытталған құқықтық механизм. Зияткерлік меншік, негізінен, шығармашылық, өнер, ғылым, технология және өнеркәсіп салаларында орын алатын шығармашылық жұмыстарды, жаңалықтарды және басқа да интеллектуалдық активтерді қамтиды. Зияткерлік меншік түрлері. Авторлық құқық. Авторлық құқық – бұл шығармашылық еңбектерді, әдеби, ғылыми, музыкалық, көркем шығармаларды қорғауға арналған құқық. Авторлық құқық автордың туындыларына қатысты құқықтарын, оның ішінде туындыны жариялау, тарату, көрсету, орындау және өзгерту құқықтарын қамтиды. Авторлық құқық әдетте туынды жасалған сәттен бастап автоматты түрде пайда болады. Патенттер. Патент – бұл жаңалықтарды, өнертабыстарды, пайдалану тәсілдерін немесе технологияларды қорғауға арналған құқық. Патент иесіне белгілі бір мерзім ішінде (әдетте 20 жыл) өз өнертабысын пайдалануға эксклюзивті құқық береді. Патент алудың шарты – өнертабыс жаңа, пайдалы және оны жүзеге асыруға қабілетті болуы қажет. Сауда маркалары. Сауда маркасы – бұл тауарлар мен қызметтерді өндірушілерді немесе жеткізушілерді бір-бірінен ажырату үшін қолданылатын белгілер, атаулар, логотиптер. Сауда маркасы тауардың немесе қызметтің беделін, сапасын және ерекшелігін көрсетеді. Сауда маркалары тіркелгеннен кейін заңмен қорғалады. Коммерциялық құпиялар – бұл компанияның ішкі ақпараттары, мысалы, өндіріс тәсілдері, клиенттер тізімі, маркетингтік стратегиялар және басқа да коммерциялық ақпараттар. Коммерциялық құпиялар заңмен қорғалмағанымен, оларды ұстау және жария етпеу міндеттілігімен қорғалады. Өнеркәсіптік үлгілер – бұл тауардың дизайнын, формасын, түсін немесе сыртқы көрінісін қорғауға арналған құқық. Өнеркәсіптік үлгілер тіркелгеннен кейін заңмен қорғалуы мүмкін, бұл олардың өндірістік немесе коммерциялық пайдалануына эксклюзивті құқық береді.
Зияткерлік меншіктің маңызы. Шығармашылықты ынталандыру. Зияткерлік меншік құқықтары шығармашылық және инновациялық жұмыстарды ынталандырады. Авторы мен өнертапқышы өз туындыларын қорғауға және олардың пайдалануынан пайда табуға мүмкіндігі болғанда, олар жаңа идеялар мен өнімдерді дамытуға ынталы болады. Экономикалық өсу. Зияткерлік меншік құқықтары экономикалық дамудың маңызды элементі болып табылады. Инновациялар мен шығармашылық өнімдер экономикада жаңа жұмыс орындарын құрып, өндіріс пен сауданың дамуына ықпал етеді. Инвестициялар тарту. Зияткерлік меншік құқықтары инвесторларға жобаларға, бизнеске және жаңа технологияларға инвестиция салуға сенімділік береді. Зияткерлік меншік құқықтары арқылы инвесторлар өздерінің капиталдарын қорғауға және қаржылық қайтарым алуға мүмкіндік алады. Бәсекелестік артықшылық. Зияткерлік меншік құқықтары компанияларға бәсекелестік артықшылықтарды алуға мүмкіндік береді. Сауда маркалары, патенттер және авторлық құқықтар арқылы компаниялар нарықтағы бәсекелестерінен ерекшеленеді, бұл оларға өз өнімдерін сатуда және бренд құруда артықшылық береді. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау. Зияткерлік меншік құқықтары тұтынушыларды қорғауға да маңызды рөл атқарады. Тұтынушылар сауда маркалары мен авторлық құқықтар арқылы өнімнің сапасы мен беделін бағалай алады, бұл олардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді. Зияткерлік меншікті қорғау. Зияткерлік меншікті қорғау әр түрлі ұлттық және халықаралық заңдармен жүзеге асырылады. Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау үшін: Тіркеу. Патенттер мен сауда маркалары үшін құқықтарды тіркеу қажет, бұл құқықтардың заңды күшін растайды. Авторлық құқық автоматты түрде туынды жасалған сәттен бастап пайда болады, бірақ кейбір елдерде авторлық құқықты тіркеу ұсынылады. Лицензиялау. Зияткерлік меншік құқықтарын пайдалану үшін басқа тұлғаларға лицензия беру арқылы құқық иелері өз құқықтарын коммерцияландыруға және пайда табуға мүмкіндік алады. Заңмен қорғау. Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау үшін заңды шаралар қабылдау, яғни құқық бұзушылықтармен күресу, сотқа жүгіну, компенсация талап ету шаралары жүзеге асырылады. Зияткерлік меншік – қазіргі экономика мен қоғамдағы маңызды аспектілердің бірі. Ол шығармашылықтың дамуына, экономиканың өсуіне, бәсекелестікті арттыруға және тұтынушылардың құқықтарын қорғауға ықпал етеді. Зияткерлік меншікті қорғау мен басқару, сондай-ақ, құқықтардың сақталуы қоғамдағы әділеттілікті және заң үстемдігін қамтамасыз етуге көмектеседі.
Зияткерлік меншік құқығы – бұл жеке тұлғалар мен ұйымдардың интеллектуалдық қызметінің нәтижесінде пайда болатын құқықтарды қорғауға арналған құқықтық нормалар мен принциптер жиынтығы. Зияткерлік меншік құқықтары авторлар мен өнертапқыштарға өз шығармаларына, өнертабыстарына, сауда маркаларына және басқа да зияткерлік активтеріне эксклюзивті құқық береді. Бұл құқықтар қоғамда шығармашылықты, инновацияларды және экономикалық дамуды ынталандыруға мүмкіндік береді. Зияткерлік меншік құқығының маңызы. Шығармашылықты ынталандыру. Зияткерлік меншік құқықтары авторлар мен өнертапқыштарды жаңа идеялар мен туындылар жасауға ынталандырады. Өз шығармаларын қорғау арқылы олар жаңашылдыққа, өнертапқыштыққа және шығармашылыққа бағыт алады. Экономикалық даму. Зияткерлік меншік құқықтары экономиканың өсуіне ықпал етеді. Инновациялар мен жаңа өнімдер нарыққа шыққанда, жұмыс орындары пайда болады, кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігі артады. Инвестицияларды тарту. Зияткерлік меншік құқықтары инвесторларға жаңа жобалар мен идеяларға инвестиция салуға мүмкіндік береді. Патенттелген технологияларға немесе тіркелген маркаларға ие болу, инвесторларға бизнеске капитал салуға сенімділік береді. Тұтынушыларды қорғау. Зияткерлік меншік құқықтары тұтынушылардың мүдделерін қорғауға көмектеседі. Тұтынушылар өнімнің сапасын, беделін және брендінің адалдығын бағалауға мүмкіндік алады. Бәсекелестікті дамыту. Зияткерлік меншік құқықтары компанияларға өздерінің инновациялық өнімдерін және қызметтерін нарықта қорғауға мүмкіндік береді, бұл бәсекелестікті ынталандырады. Зияткерлік меншік құқығы – бұл шығармашылықты, инновацияларды және экономикалық дамуды қорғауға бағытталған маңызды құқықтық құрал. Ол авторлар мен өнертапқыштарға өз туындыларын қорғау арқылы өз мүдделерін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, ал қоғамда шығармашылық және инновациялық атмосфераның қалыптасуына ықпал етеді. Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау арқылы бизнес, экономика және тұтынушылардың құқықтары мен мүдделері сақталады.
Авторлық құқық – бұл шығармашылық туындылардың, соның ішінде әдеби, музыкалық, көркем, ғылыми және басқа да шығармалардың авторларына және иелеріне өз туындыларын қорғауға арналған құқық. Авторлық құқық автордың шығарманы жасау сәтінен бастап автоматты түрде пайда болады және шығарманы пайдалану, тарату, көрсету, көшіру, орындау сияқты құқықтарды қамтиды. Авторлық құқық әлемнің көптеген елдерінде заңмен қорғалады және халықаралық келісімдер арқылы да реттеледі. Авторлық құқықтың негізгі аспектілері. Авторлық құқықтың пайда болуы
Авторлық құқық туынды авторының шығарманы жасаған сәтінен бастап пайда болады. Авторлық құқықты тіркеу қажет емес, бірақ авторлық құқықты қорғау үшін кейбір елдерде тіркеу ұсынылады. Тіркеу авторлық құқықтың бар екенін растайтын құжат ретінде қызмет етеді. Авторлық құқық объектілері. Авторлық құқықтың объектілері мыналарды қамтиды: Литературалық шығармалар (роман, поэзия, эссе), Музыкалық шығармалар (әндер, музыкалық композициялар), Көркем шығармалар (суреттер, мүсіндер, графика), Фильмдер, театралдық қойылымдар, Бағдарламалық қамтамасыз ету (компьютерлік бағдарламалар), Архитектуралық туындылар, Авторлық құқықтың құқықтары, Авторлық құқық авторға бірнеше құқық береді. Эксклюзивті құқық: Автор өз туындысын жариялауға, таратуға, көшіруге, орындауға және өзгертуге құқықты иеленеді.Моральдық құқықтар: Автор туындының авторы ретінде атын көрсету, туындының тұтастығын сақтау, және туындының ұнамсыз өзгерістерімен келіспеу құқықтарына ие. Экономикалық құқықтар: Автор туындысының коммерциялық пайда алу құқықтарын иеленеді, бұл авторға роялти, лицензия, және басқа кіріс көздерін алуға мүмкіндік береді.Авторлық құқықты қорғау. Авторлық құқық автордың мүдделерін қорғау үшін құқық бұзушылықтармен, яғни туындыны рұқсатсыз пайдалану, көшіру немесе өзгерту фактілерімен күресуге бағытталған. Автор құқықтарын бұзған тұлғаларға сотқа жүгініп, зиянды өтету, құқық бұзушылықты тоқтату талап етуге құқылы.
Авторлық құқықтың мерзімі. Авторлық құқықтың қорғау мерзімі әр елде әр түрлі, бірақ әдетте автордың өмірі бойы және оның өлгеннен кейін 50-70 жылға дейін созылады. Мысалы, Қазақстанда авторлық құқық мерзімі автордың өмірі бойы және одан кейін 70 жылды құрайды. Халықаралық қорғау
Авторлық құқықтың халықаралық қорғауы Бүкіләлемдік авторлық құқық ұйымының (WIPO) және Берн конвенциясының (1886) негізінде жүзеге асырылады. Бұл келісімдер авторлық құқықтарды қорғаудың халықаралық стандарттарын белгілейді, елдер арасында авторлық құқықтарды тану және қорғау механизмдерін қамтамасыз етеді. Авторлық құқықтың маңызы. Шығармашылықты ынталандыру. Авторлық құқық шығармашылық тұлғаларды және өнертапқыштарды жаңа идеялар мен туындылар жасауға ынталандырады. Өз туындыларын қорғау арқылы авторлар шығармашылықтарын дамытуға және инновациялар енгізуге мүмкіндік алады. Экономикалық пайда. Авторлық құқық арқылы авторлар өз туындыларынан қаржылық пайда табуға мүмкіндік алады. Роялти, лицензиялар және сату арқылы авторлар табыс алу мүмкіндігіне ие болады, бұл шығармашылық индустрияның дамуына ықпал етеді. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау. Авторлық құқық тұтынушыларды да қорғауға мүмкіндік береді. Тұтынушылар туындылардың сапасы мен қауіпсіздігін бағалай алады, авторлық құқықпен қорғалған шығармаларды заңды түрде пайдалана алады. Әлеуметтік мәдениет. Авторлық құқық қоғамдағы мәдениетті, білімді, өнерді және ғылымды дамытуға ықпал етеді. Заңмен қорғалған шығармалар қоғамның жалпы мәдени дамуына үлес қосады. Авторлық құқық – шығармашылық туындылардың авторларын қорғау мен құқықтарын қамтамасыз ету үшін маңызды құқықтық құрал. Авторлық құқықтардың болуы шығармашылықты, инновацияларды және экономикалық дамуды ынталандырады. Әрбір адам мен ұйым авторлық құқықтарды құрметтеп, шығармашылықтың дамуына ықпал етуі керек.
Патент – бұл өнертабысқа, жаңалыққа немесе технологиялық шешімге эксклюзивті құқық беретін құқықтық құжат. Патент иесіне өз өнертабысын белгілі бір мерзім ішінде (әдетте 20 жыл) пайдалануға, оны коммерциялық мақсатта сатуға немесе лицензия беруге мүмкіндік береді. Патенттеу процесі өнертабысқа заңды қорғау алу үшін қажетті рәсімдерді қамтиды. Патенттің объектілері: Өнертабыстар: Жаңа өнімдер, құралдар, химиялық заттар, процестер немесе техникалық шешімдер. Жаңа пайдалану әдістері: белгілі бір өнімдердің немесе процестердің жаңа, тиімді және пайдалы пайдалану тәсілдері. Инновациялық технологиялар: Келешектегі өнімдер мен қызметтерді құру үшін жаңа технологияларды қолдану. Патенттің талаптары
Патент алу үшін өнертабыс мынандай шарттарға сай болуы керек: Жаңашылдық: Өнертабыс бұрыннан белгілі болмауы тиіс. Пайдалы болуы: Өнертабыс белгілі бір мәселелерді шешуге немесе тиімдірек болуы керек. Сенімділік: Өнертабыс жүзеге асырылатын болса, оны басқа адамдар немесе кәсіпорындар оңай түсініп, қолдана алатындай болуы керек.Патенттеу процесі. Патенттеу процесі бірнеше кезеңдерден тұрады: Өнертабыс туралы құжаттама: Өнертабыс сипаттамасын, талаптарын және суреттерін дайындау. Патенттік бюроға өтінім беру: Өтінімді ұсыну, мемлекеттік патенттік орган арқылы рәсімдерді жүргізу.Тексеру: Патенттік орган өнертабысқа жаңашылдық, пайдалы болуы және басқа да талаптарға сай екенін тексереді.
Патент беру: Егер барлық талаптарға сай келсе, патент беріледі. Патенттің мерзімі. Патент әдетте 20 жыл мерзімге беріледі. Мерзім аяқталғаннан кейін өнертабыс қоғамдық игілікке айналады, яғни оны кез келген адам еркін пайдалануға құқылы. Патентті алу үшін патенттің жаңартылуын қамтамасыз ету және тиісті төлемдерді жүргізу қажет. Патентті қорғау. Патент иесі өз өнертабысын рұқсатсыз пайдаланудан қорғау үшін заңды шараларды қабылдауға құқылы. Егер патент құқықтары бұзылса, патент иесі сотқа жүгініп, құқық бұзушылықты тоқтатуды, өтемақы талап етуге құқылы. Патенттің маңызы. Инновацияларды ынталандыру. Патенттер өнертапқыштарды жаңа технологиялар мен өнімдерді жасауға ынталандырады. Өздерінің шығармашылық жұмыстарын заңмен қорғау авторларға жаңа идеяларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Экономикалық даму. Патенттеу арқылы кәсіпорындар мен жеке тұлғалар өз өнертабысын коммерциялауға және нарықта бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік алады, бұл экономиканың дамуына ықпал етеді. Инвестициялар тарту. Патент иелерінің эксклюзивті құқықтары инвесторларға жаңа жобалар мен технологияларға ақша салуға сенімділік береді. Инвесторлар патенттелген өнімдер мен шешімдердің нарықта табыс әкелетініне сенімді болады. Технологиялық прогресс. Патенттер технологияның дамуында және ғылыми зерттеулердің нәтижелерін тиімді пайдалануда маңызды рөл атқарады. Патенттеу жүйесі арқылы жаңа идеялар мен өнімдер нарыққа шығып, әлеуметтік прогреске ықпал етеді. Тұтынушылардың құқықтарын қорғау. Патенттер тұтынушыларды да қорғауға көмектеседі. Олар сапалы және инновациялық өнімдерді таңдауға мүмкіндік береді, сондай-ақ нарықтағы бәсекелестікті ынталандырады. Патент – зияткерлік меншік құқығының маңызды құрамдас бөлігі. Патенттеу жүйесі инновацияларды, шығармашылықты және экономикалық дамуды ынталандырады. Патенттер арқылы өнертапқыштар мен кәсіпорындар өз құқықтарын қорғап, нарықта бәсекеге қабілетті бола алады. Патенттеу процесі мен құқықтарын қорғау зияткерлік меншікті тиімді басқарудың негізі болып табылады.