Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауынан туындаған басты жаңалықтың бірі- АЭС құрылысы бойынша ұлттық референдум өтетінін хабарлағаны болатын. Қазба отынын жағу қоршаған ортаға ғана емес, адам денсаулығына да айтарлықтай зиян келтіреді. Ауа ластануы астма, қатерлі ісік, жүрек-қан тамырлары аурулары сияқты ауыр дерттердің таралуына ықпал етеді, мезгілсіз өлім жағдайлары да жиілеп отыр. Әлем бойынша әр бесінші өлім қазба отындарынан туындайтын ластанумен байланысты. Бұдан бөлек, қазба отынын жағу нәтижесінде бөлінетін көмірқышқыл газы атмосферада жиналып, Жердің жылу балансын бұзады, бұл ғаламдық жылынудың үдеуімен байланысты. Көмір өндірісі су ресурстарына да елеулі зиян келтіреді. Көмір электр станциялары суды буға айналдырып, электр энергиясын өндіру үшін пайдаланады. Бұл су, әдетте, жақын орналасқан өзендер мен көлдерден алынады. «Бір реттік» су пайдалану жүйесі бар станциялар суды алып, оны қыздырып, қайтадан табиғи ортаға жібереді. Алайда, қайтарылған су бастапқы температурадан 20-25°F-қа жоғары болады, бұл «жылулы ластануға» әкеледі. Нәтижесінде, бұл балықтардың көбею қабілетін төмендетіп, жүрек соғысы жиілейді, жалпы экожүйеге зиян келтіреді. Қазба отындарын пайдалану тек экологиялық емес, сонымен қатар климаттық және медициналық тұрғыдан да шығындарға әкеледі, алайда бұл шығындар нарық бағасында көрініс таппайды және сыртқы әсерлер деп аталады. Қазба отынының өндірісінен бастап, тасымалдау, өңдеу және жағуға дейінгі әр кезеңінде осындай сыртқы әсерлер туындайды. Ұлттық мұхит және атмосфералық зерттеулер басқармасының мәліметтеріне сәйкес, қазба отынын жағу климаттың өзгеруіне, соның ішінде жиі және күштірек экстремалды ауа райы құбылыстарының туындауына әсер етеді. Әрбір осындай апат миллиардтаған долларлық шығынға әкеледі. Сондықтан да еліміздің экологиялық ахуалына ел азаматы ретінде қолдау білдіру басты парызымыз.
Жандар БЕКБЕРГЕНҰЛЫ,
«Созақ жастары» қоғамдық бірлестігінің төрағасы