Қазығұрт ауданында балық шаруашылығын дамыту ісі қарқынды жүргізілуде. Соңғы жылдары бұл салаға ерекше көңіл бөлініп, өңір экономикасының маңызды бір бағытына айналып келеді. Мемлекет тарапынан қабылданған “Балық шаруашылығын дамытудың 2030 жылға дейінгі бағдарламасы” аясында кәсіпкерлерге түрлі қолдаулар көрсетіліп, тың жобалар жүзеге асуда.
Аудан басшысы Азизхан Исмаилов Шарбұлақ ауылдық округіне қарасты Ақбастау ауылында орналасқан “Сабит” шаруа қожалығына арнайы барып, шаруашылықтың жұмыс барысымен танысты. Аталған қожалықтың қарамағындағы “Ағанай” су қоймасы бүгінде балық өсіру бағытында ірі жобаларды қолға алып отыр. Айта кетейік күні кеше “Ағанай” су қоймасына 200 мыңға жуық сазан шабағы жіберілді. Бұл — аймақтағы балық қорының артуына, экологиялық тепе-теңдіктің сақталуына және жергілікті тұрғындарды тұрақты жұмыспен қамтуға үлкен септігін тигізетін жоба. Қазіргі таңда бұл бастама негізінде 15 адам тұрақты жұмыспен қамтылып отыр. Алдағы уақытта жылына 1000 тоннаға дейін балық өнімін өндіру жоспарлануда. Аудан әкімдігі тарапынан көрсетіліп отырған қолдаулар мен шаруалардың қажырлы еңбегінің нәтижесінде Қазығұрт өңірінде балық шаруашылығының әлеуеті жылдан-жылға артып келеді.
Балық шаруашылығы – халық шаруашылығының балық аулау, тасымалдау, қорғау және өсірумен, өңдеумен, су өсімдіктерін жинаумен шұғылданатын саласы. Балық шаруашылығы бағалы тағамдар, балық ұны, майы, теңіз өсімдіктерінен йод, маннит, агар, т.б. емдік заттар, мал азығы мен техникалық өнімдер өндіреді. Балық шаруашылығы секторлары: Коммерциялық сектор құрамына: жабайы аулау мен өсіру, және сол өнімді сату мақсатымен тасымалдаумен айналысатын жеке тұлғалар мен кәсіпорындар кіреді. Сонымен қатар, жоғарыда аталғанға қоса «теңіз өнімдерінің өнеркәсібі» ретінде аталып, інжу сияқты азық-түлікке жатпайтын заттарды да өндіреді.Дәстүрлі сектор: байырғы адамдардың дәстүрлеріне байланысты шығаратын өнімдерімен байланысты жеке кәсіпкерлер мен кәсіпорындар жатады. Рекреациялық сектор: алынған балық өнімдерін сату мақсатымен емес, спорт немесе демалу мақсатында қолданатын жеке кәсіпкерлер мен кәсіпорындар кіреді.
Балық фермалары
Аква мәдениет су организмдерін өсірумен айналысады. Сондай-ақ, балық аулау “aquafarming” ретінде белгілі, акваөсіруден айырмашылығы, ол бақыланатын жағдайларда су жануарларын өсіру болып табылады. Мари мәдениет аква мәдениетің теңіз ортасында өсірілетін баламасы болып табылады қатысты. Акваөсірудің ерекше түрлеріне агламәдениет (қоңыр балдырлар / теңіз балдырлары және өзге де балдырлар өндіру) қамтиды; балық шаруашылығы; асшаяндарды өсіру, ұлулар және өсіп келе жатқан қопсытылған інжу жатады.
Балық шаруашылығы, әдетте азық-түлік мақсатында, танк немесе жабық бассейн коммерциялық балық фермаларында өсіруді қамтиды. Балық фермаларында өндірілетін балық түрлеріне: карп, лосось, тилапия, сом және треска жатады. Коммерциялық балық операциялармен жабайы балық арттыру талаптар таралған балықты шектен тыс аулау келтірген. Балық шаруашылығы, балық және балық ақуыз өсіру нарықтық сұраныстың балама шешімін ұсынады.
Балық өңдеу – коммерциялық балық және балық фермаларының жеткізілетін балығын өңдеу болып табылады. Үлкен балық өңдеу компаниялары өз балық аулау және тәуелсіз балық аулау парктері бар. Өнеркәсіп өнімдері әдетте азық-түлік ретінде немесе делдалдар көтермесінде сатылады. Балық өңдеуді екі санатқа бөлуге болады: балық өңдеу (шикі балық бастапқы өңдеу) және балық өнімдерін өңдейін өндірістік орындар. Балық өңдеу аспектілері балық аулау кемелерін, балық өңдеу кемелер, және балық өңдеу зауыттарында жүзеге асырылады. Тағы бір табиғи бөлімшесі алға жаңа піскен балық бөлшек пен қоғамдық тамақтану орындарын тарату, сондай-ақ бөлшек сауда және қоғамдық тамақтандыру, сауда-саттық үшін, тоңазытылған, мұздатылған өнімдер және консервілер өндіреді орта өңдеуге арналған жаңа піскен балық (filleting) және қату тартылған, бастапқы қайта өңдеу ішіне болып табылады.
Өңдеу тәсілдері. Әуелі балықты тұйық жерге қуып қамап, қолмен және шанышқы түйреп ұстаса, соңынан қайық пайдаланып, қармақпен аулады. Балықшылар балық аулауға қажет жабдық, аспаптарды жасап алуды үйренді, балық аулаудың тиімді мезгілдерін, орындарын, әдіс-тәсілдерін меңгерді. Қазақ жерінде орыс қоныстанушылары санының өсуіне және Ресеймен сауда-экономикалық байланыстардың кеңінен өрістеуіне байланысты балық және балық өнімдеріне сұраныс өсе бастады, сол себепті балықшылық XIX ғ.-дың аяғы XX ғ.-дың бас кезінде көптеген адамдардың күнкөріс кәсібіне айналды. Каспий теңізі жағалауында, Шалқар, Имантау, Щучье, Чебачье, Зайсан, Алакөл, Балқаш көлі, Арал теңізі, Жайық, Сырдария, Қара Ертіс, Іле, Шу өзендері жағалауында балықты кәсіп еткен қазақ қауымдары пайда болды. Балықпен негізінен ер адамдар айналысты. Балықпен қазақтар қосалқы кәсіп ретінде айналысты десек те, Сырдың төменгі ағысы бойында XIX ғ.-дың екінші жартысы XX ғ.-дың бас кезінде кәсіптің бір түрі ретінде дамып, Сырдың Арал теңізіне құяр тұсында балықшы ауылдары қалыптасып, өңірде Б. кәсібі қазақтардың тіршілігінде айтарлықтар мәнге ие бола бастады. Орынбор-Ташкент темір жолының салынуы Арал теңізі және Сыр өңірінде балық шаруашылығының одан әрі дамуына эсер етті. Арал теңізінде балықты «аханша» деп аталатын тормен және ширатылған жіппен тоқылған аумен аулады. Аханшаның үз. 9 сажын, ені 1 сажын, ал аудың үз. 3 сажын болды. Бүл жерде балық түсімі балық аулаумен айналысатын қауымдастықтар бойынша есептелінді. XIX г.-дың аяғында Аралда балық аулаумен айналысатын 20 қауымдастығын әрқайсысында 80-нен аханша болған, яғни Арал теңізінің шығыс бөлігінде күніне 800-ге жуық аханша құрылған. Торлар мен аулар бір жіптің бойына керіліп, сырғауылға бекітілді. Балықты күніне үш мезгіл: таңертең, түсқайта, кешке жинап отырған. Ұсталған балықты тұздап, мата үстіне жайып қойып әбден суы ағып болғаннан кейін сатады. Ірі балықтың арқа сіңірін бөлек алып, сығып, күнге кептіреді. Балықшылар баспанасы шалаш деп аталды. Шалаш дарбазалары қамыстан соғылды. Top, ay, қайықты көбінесе балықшылар өздері даярлады. Балықты кейде орыс көпестеріне ұн, түз сияқты тағамдарға да айырбастап отырды.
Балық шаруашылығы — бұл балықтарды өсіру, аулау және өңдеумен айналысатын ауыл шаруашылығының бір саласы. Бұл сала табиғи және жасанды су айдындарында балық өнімдерін алу үшін жүргізіледі. Балық шаруашылығының негізгі түрлері: Балық аулау (балық кәсіпшілігі) — табиғи су айдындарынан (теңіздер, өзендер, көлдер) балықты аулау. Балық өсіру (аквакультура) — арнайы тоғандарда, көлдерде немесе басқа жабық жүйелерде балықты қолдан өсіру. Балық шаруашылығының маңызы: Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Экономикалық табыс көзі. Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтиды. Қазақстандағы балық шаруашылығы: Қазақстанда Каспий теңізі, Арал теңізі, Балқаш көлі және Ертіс, Жайық сияқты өзендер балық шаруашылығының негізгі көздері болып табылады.
