Өткен ғасырдың ең сұрапыл соғысында майдан даласында ғана емес, тылда ерен еңбек еткен аналарымыздың да еңбегі – ерлікпен пара-пар. Тыл ардагерлерін қадірлеп-құрметтеу – олардың жасаған ерлігін кейінгі ұрпаққа жеткізу – міндетіміз. Ерлік пен елдіктің мерекесі –Ұлы Жеңістің 80 жылдығы қарсаңында аудан әкімі Азат Оралбаев Түркістан облыстық мәслихатының төрағасы Н.Әбішов және Түркістан облыстық мәслихатының депутаты Ғани Райымбековпен бірге, тыл ардагері Күнтай Сағындықова апамызды арнайы барып құттықтап, Жеңістің “80 жылдық” мерекелік медалімен марапаттап, арнайы сый-сияпат жасады. Ардақты ардагер анамыз ақ батасын беріп, ел амандығын, жұрт тыныштығын тілеп, жүрек тебірентерлік естеліктерімен бөлісті. Олардың әрбір сөзі – тарих, әрбір ісі – өнеге. Бүгінгі бейбіт күн – сол кісілердің қажырлы еңбегі мен төзімінің нәтижесі екені ешқашан ұмытылмайды. Тыл ардагері Күнтай Сағындықова Темірлан ауылында дүниеге келген. “Полезный труд” колхозында жұмысшы, кейіннен звено жетекшісі болған. Қоғамдық жұмыстарға белсене араласып, Темірлан ауылдық Кеңесіне депутат болып сайланып, туған өлкені түлету жолында қызмет еткен. “Ұлы Отан соғысындағы ерен еңбегі үшін”медалімен, Ұлы жеңістің 50, 60 жылдық мерекелік медальдарымен марапатталған. 8 ұл-қыз тәрбиелеп, 1 дәрежелі “Ана даңқы” медалі берілген.
Ұлы Жеңіс – халқымыздың маңдайына біткен ұлы тағдыр, тарихтың тасқа қашалған естелігі. 1941–1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысы – адамзат тарихындағы ең қасіретті, ең қатігез кезеңдердің бірі болды. Бұл соғыстың ақыры Жеңіспен аяқталды. Алайда сол жеңіс оңайлықпен келген жоқ. Ол – миллиондаған адамның жанкешті ерлігімен, төгілген қанымен, сыңғырлаған көз жасымен, өртенген тағдырлармен келген қасиетті де қасіретті жеңіс. Сондықтан біз үшін Ұлы Жеңістің құны – ешбір өлшемге сыймайтын, баға жетпейтін ұлы ұғым. Миллион тағдыр – бір ғана жеңіс жолында. Ұлы Отан соғысы басталған сәттен-ақ Қазақстан халқы жұдырықтай жұмылды. 1 миллион 200 мыңға жуық қазақстандық майданға аттанды. Бұл – елдегі ер азаматтардың жартысына жуығы еді. Олардың көпшілігі туған жерге оралмады. Көз жұмғандарына қабір де бұйырмады – оларды соғыс даласы, от пен оқ құшағы мәңгіге жұтты. Соғыста шейіт болғандардың артында көз жасы көл болған аналар, жетім қалған балалар, жесір қалған келіншектер қалды. Жеңіс әрбір қазақ отбасының қабырғасын қайыстырған жоқ па? Сондықтан бұл Жеңістің бағасы – адамның өмірі, ананың жүрегі, баланың үміті. Тылдағы еңбек – ерлікпен пара-пар. Жауынгерлер майдан даласында қан кешсе, елде қалған аналар, балалар, қариялар мен мүгедектер тылда тынымсыз еңбек етті. Аштық пен суыққа қарамастан, олар күн-түн демей, майдан үшін жұмыс істеді. Егін егіп, оқ-дәрі шығарып, жаралы жауынгерлерге жөргек, киім тікті. Сол кезде «Бәрі де майдан үшін, бәрі де жеңіс үшін!» деген ұран тек сөз емес, өмір салты болды. Қазақ халқы өз қолындағысын аямады. Соғысқа деп соңғы малын, дәнін берді. Ауыл балалары сабақ орнына колхозда жұмыс істеп, еңбекке ерте араласты. Бұл – Жеңіс жолында төгілген маңдай тердің құны. Ар мен намыс жолындағы күрес. Ұлы Жеңіс – тек әскери ғана емес, рухани жеңіс. Бұл – әділеттің, ар-намыстың, ұлт рухының жеңісі. Фашизм тек жерді емес, халықтың болашағын, мәдениетін, болмысын жойғысы келді. Сондықтан кеңестік жауынгерлер тек өз елін емес, бүкіл адамзатты қара түнектен арашалады. Қазақтан шыққан Бауыржан Момышұлы, Алия Молдағұлова, Мәншүк Мәметова, Төлеген Тоқтаров, Сұлтан Баймағамбетов сынды ерлер – осы ар мен рух жолында жанын қиған батырлар. Олар – Жеңістің шынайы құнын өз өмірімен дәлелдеген тұлғалар. Ұлы Жеңіс – ұрпаққа аманат. Бүгінде біз бейбіт аспан астында өмір сүріп отырмыз. Қалада да, ауылда да таң тыныш, түн тыныш. Балалар мектепке барып, армандап өсіп келеді. Бұл – сол ұлы Жеңістің арқасы. Біз үшін Жеңіс күні – жай мереке емес, ұрпаққа аманат, тарихи сабақ, ұлттық парыз. Бірақ Жеңістің шын мәніндегі қадірін түсіну үшін оның қандай ауыр жолмен келгенін білу керек. Ол үшін тарихты оқу, ардагерлердің әңгімесін тыңдау, олардың ерлігіне бас иіп, жас ұрпақ бойына патриотизм сіңіру – біздің борышымыз. Жеңістің құнын ұмытпау – елдік пен ерлікке тағзым. Қазіргі таңда майдангерлер қатары сиреп барады. Олар бізбен бірге жүргенде, Жеңістің дәмін, иісін, салмағын өз аузынан естіп, жүректен сезінуге мүмкіндік бар еді. Ендігі міндет – сол естеліктерді сақтап, келер ұрпаққа жеткізу. Жеңісті ұлықтау – тек бір күндік шара емес, ол – күнделікті өмір салтымызда көрініс табуы тиіс. Ардагерге құрмет, ескерткішке тағзым, тарихқа адалдық – міне, Жеңістің шынайы бағасын түсінудің жолы осы. Ұлы Жеңістің құны – өлшеусіз. Ол – тек өткеннің тарихы емес, бүгінгі күннің бағдары. Бұл жеңіс қанмен келген, жанмен келген, көз жасымен келген. Сондықтан оны бағалау, ардақтау – тек ардагерлерге емес, өз ұрпағымызға, болашаққа деген жауапкершілік. Еліміздің бейбіт күні мәңгілік болсын десек, өткенге тағзым етіп, Жеңістің құнын ешқашан ұмытпайық!
Тыл еңбеккерлерінің еңбегі – Жеңіске жетелеген қажырлы күш. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Жеңіс тек майдан шебіндегі жауынгерлердің ерлігімен емес, ел ішіндегі тыл еңбеккерлерінің маңдай терімен де келді. Соғыстың барлық ауыртпалығы артта қалған қарттар мен аналар, балалар мен жасөспірімдердің иығына түсті. Олар таңның атысы мен күннің батысына дейін тынымсыз еңбек етіп, Жеңісті жақындатуға өз үлесін қосты. Осылайша тылдағы еңбектің өзі майдандағы шайқаспен пара-пар болды. Тыл – екінші майдан. «Бәрі де майдан үшін, бәрі де Жеңіс үшін!» деген ұран тек жауынгерлердің емес, тылдағы әрбір адамның өмірлік қағидатына айналды. Ер-азаматтардың барлығы дерлік майданға аттанған соң, өндіріс орындары мен ауыл шаруашылығы жұмысын қыз-келіншектер мен қарттар, жасөспірім балалар өз мойнына алды. Олар күн демей, түн демей, аш-жалаңаш жүріп, танкке жанармай, сарбазға оқ-дәрі, майдан даласына азық-түлік жеткізіп отырды. Осындай қажырлы еңбектің арқасында жауынгерлер ұрыс даласында сеніммен соғысты, артында мызғымас халық бар екенін білді. Қазақстан – тыл тірегі. Соғыс жылдары Қазақстан тылдық өңірге айналды. Елімізге жүздеген өнеркәсіп орындары көшіріліп, уақытша зауыттар ашылды. Олар майдан қажетіне керекті өнімдер шығарды: қару-жарақ, киім, дәрі-дәрмек, азық-түлік. Қарағандының көмірі, Өскеменнің мысы, Жамбылдың дәрі-дәрмегі, Шымкент пен Семейдің азық-түлігі – бәрі де майдан шебіне үздіксіз жіберіліп отырды. Қазақ ауылдарында тіпті жеті жасар балалар да еңбекке араласты. Олар қолына кетпен алып, егін екті, мал бақты. Мектеп партасының орнына егіс даласы мен қора-қопсы болды. Бұл – қайсарлық пен шыдамдылықтың, Отанға деген сүйіспеншіліктің үлгісі. Тылдағы аналар – ұлттың ұстыны. Соғыс жылдарында тылда ерен еңбек еткендердің ішінде қазақ әйелдерінің орны ерекше. Олар ер азаматтардың орнын басты: комбайн жүргізді, зауытта темір балқытып, рельс соқты, вагон тиеді. Сонымен қатар олар ана, тәрбиеші, шаруа рөлін қоса атқарды. Балаларын жоқтатпай, ел қорғанына айналды. Әйелдердің тылдағы рөлі – Отан алдындағы жанқиярлық қызметпен тең. Олар көз жасын ішке жұтып, тағдыр сынына қайыспай қарсы тұрып, Жеңісті шын жүрекпен жақындатты. Бұл – қазақ аналарының ерлігіне тағзым етуге тұрарлық өмір жолы. Тыл еңбеккерлерінің ерлігі ұмытылмасын. Бүгінде майдан даласында қан кешкен жауынгерлердің есімі тарихта алтын әріппен жазылып, құрметке ие болып жатыр. Алайда тыл еңбеккерлерінің еңбегі мен ерлігі де осы құрметке әбден лайық. Өкінішке қарай, көп жағдайда олардың рөлі екінші қатарға ысырылып жатады. Бұл – үлкен қателік.Олардың көпшілігі медаль мен орденсіз қалды. Бірақ олар ар-намыс пен сабыр, шыдам мен адалдықтың үлгісін көрсетті. Сондықтан мектеп оқушыларынан бастап, бүкіл халық оларды ардақтап, еңбектерін естен шығармауы тиіс. Ардагерлерге тағзым – тарихқа адалдық, ұрпаққа аманат. Тыл еңбеккерлерінің майдан шебіндегідей жауға қарсы оқ атпаса да, олар күн сайын өздерімен күресті – аштықпен, суықпен, ауыр еңбекпен. Олар – Жеңістің екінші қанаты. Ұлы Жеңіс жолындағы әрбір қадамның артында солардың маңдай тері мен төгілген көз жасы тұр. Бүгін біз бейбіт аспан астында өмір сүріп, білім алып, жұмыс істеп жүрсек – ол тек сарбаздардың ғана емес, тыл еңбеккерлерінің де арқасы. Олардың есімін ұлықтау, еңбегін бағалау – біздің азаматтық парызымыз. Жастар тыл ерлігін ұмытпау арқылы Отанды сүюдің, елге қызмет етудің шын мәнін ұғына алады.
Өскелең ұрпақтың соғыс ардагерлерін құрметтеуі – тарихи жадының жалғасуы. Ұлы Отан соғысы – адамзат тарихындағы ең ауыр әрі қасіретті кезеңдердің бірі. Бұл соғыста жеңіс оңайлықпен келген жоқ: миллиондаған жауынгерлер майдан даласында жанын берді, ал тылда қалғандар тынымсыз еңбек етті. Сол ұлы Жеңісті жақындатқан – соғыс ардагерлері. Бүгінде біз бейбіт аспан астында өмір сүріп, еркін білім алып, армандай алсақ – бұл сол ардагерлердің ерлігі мен жанқиярлық еңбегінің жемісі. Сондықтан өскелең ұрпақтың басты парызы – соғыс ардагерлеріне құрмет көрсету, олардың ерлігін ұмытпау. Тарихты білу – құрметтің бастауы. Ұрпақ пен ұлттың арасындағы рухани сабақтастық – тарихты танудан басталады. Жастар ардагерлердің Отан үшін от кешкенін, өмірлерін сарп еткенін терең түсінуі керек. Ол үшін мектеп қабырғасынан бастап Ұлы Отан соғысы туралы тың деректер мен шынайы оқиғаларға негізделген білім берілуі маңызды. Ардагерлердің көзін көрген, әңгімесін тыңдаған әрбір жас – сол тарихи шындықтың тірі куәсі. Өткенді ұмытқан ұрпақ болашағын бағалай алмайды. Сондықтан ардагерлердің өмір жолын үлгі ету – тәрбие құралына айналуы тиіс. Құрмет – тек сөзбен емес, іспен де дәлелденуі тиіс. Соғыс ардагерлеріне деген құрмет – құр сөзбен ғана шектелмеуі керек. Олардың еңбегін бағалау, оларға көмек қолын созу, әлеуметтік тұрғыда қолдау көрсету – жас ұрпақтың азаматтық борышы. Мысалы, оқушылар мен студенттер ардагерлерге барып, үйлерін тазалауға, азық-түлік жеткізуге, көмек көрсетуге атсалыса алады. Бұл – ұрпақтар арасындағы байланыстың көрінісі. Сонымен қатар, жастар ардагерлерді мереке кезінде ғана емес, күнделікті өмірде де қадірлеп, оларды жалғыз қалдырмай, жиі араласып, көңіл бөлгені жөн. Әрбір жылы сөз, әрбір қамқорлық – ардагерлер үшін зор рухани қуаныш. Ардагерлер ерлігі – патриотизмнің қайнар көзі. Жастарға патриоттық тәрбие беру – ел болашағы үшін аса маңызды. Ал патриотизмнің ең жарқын үлгісі – ардагерлердің ерлігі. Олар ел үшін қан төкті, жанын берді, намысты қолдан бермеді. Осы қасиеттер қазіргі ұрпақ бойында да болуға тиіс. Бүгінгі күні еліміздің қауіпсіздігін әскери қызметкерлер қамтамасыз етсе, ертең бұл міндетті қазіргі жастар атқарады. Сол себепті олар ардагерлерге қарап бой түзейді, рухани қуат алады. Отансүйгіштік пен батырлық – ұрпақтан ұрпаққа жалғасатын қасиет. Ардагерлер туралы естелік – мәңгілік мұра. Ардагерлер өмірінің өзі – шежіре. Олардың бастан кешкені – тарих. Өкінішке қарай, майдангерлер саны жылдан-жылға азайып барады. Сол себепті бүгінгі ұрпақ үшін олардың айтқан әрбір сөзі – қымбат мұра. Жастар сол естеліктерді жинап, жазып, сақтап, жариялап, ұрпаққа жеткізуді өз міндетіне айналдыруы керек. Кітаптар жазу, бейнефильмдер түсіру, мектеп қабырғаларында арнайы бұрыштар ашу – осының барлығы ардагерлер ерлігін ұлықтаудың жолдары. Тарихты тірі күйінде сақтау – құрметтің жоғарғы түрі. Ардагерлерге деген құрмет – бұл елге, Отанға деген құрмет. Жеңістің қандай қиындықпен келгенін, бейбіт өмірдің қандай бағаға түскенін білетін ұрпақ қана елінің қадірін түсінеді. Өскелең ұрпақ – ардагерлер ерлігінің мұрагері, жалғастырушысы. Сол себепті жастар тарихты ұмытпай, ардагерлерді құрметтеп, олардың ерлігін жүрегіне сақтап өсуі қажет. Бұл – тек парыз емес, бұл – борыш, бұл – ар алдындағы жауапкершілік. Өткенге тағзым еткен ұрпақ қана болашағына сеніммен қарай алады.
