Сарыағаш аудандық сотында әйелдердің құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша дөңгелек үстел өтті

Сарыағаш аудандық сотының ұйымдастыруымен Қазақстан Республикасының ҚПК-нің 106 бабымен түсетін шағымдар мен кейбір заңнамалық актілеріне әйелдердің құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша енгізілген өзгерістер мен толықтырулар бойынша дөңгелек үстел өткізілді. Іс-шараға судья Ж.Орынбаев, аудандық прокуратура қызметкерлері, Сарыағаш АПБ-нің басшылары мен тергеушілері, анықтаушылары, учаскелік полиция инспекторлары,сот-дәрігерлік сарапшылар қатысты. Дөңгелек үстелді Ж.Орынбаев ашып, 2024 жылдың 15 сәуіріндегі №72-VIII заңымен кейбір заңнамалық актілеріне әйелдердің құқықтары мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды таныстырып, алдағы уақытта Әкімшілік құқық бұзушылық кодексінің 73 бабы бойынша келіп түсетін арыздар енді Қылмыстық кодекстің 108-1 және 109-1-баптарыменқылмыстық іс қозғалып, яғни қазір бұл санат жазасы күшейтіліп қылмыс санатына жатқызылғанын айтып өтті. Сонымен қатар, ҚПК-нің 106 бабымен келіп түсетін шағымдарды қарау және бұлтартпау шараларын таңдау санкциялары бойынша да тоқталып өтіп, өзекті мәселелерді талқылады. Іс-шараны қорытындылап, құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне сотқа дейінгі тергеп-тексеру кезінде кемшіліктерге жол бермей, заң талаптарын қатаң сақтауды ескертті.
Әйелдердің құқықтары – бұл әйелдердің теңдігі мен адам құқықтарын қорғауға бағытталған әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени құқықтар. Әйелдердің құқықтарын қорғау және қамтамасыз ету қоғамның дамуы мен тұрақтылығына маңызды әсер етеді. Әйелдердің құқықтарының негізгі аспектілері: Білім алу құқықтары: Әйелдер мен қыздардың білім алуына қол жеткізу, олардың интеллектуалдық дамуы мен қоғамдағы рөлін арттыру үшін маңызды. Денсаулық сақтау құқықтары: Әйелдерге денсаулық сақтау қызметтеріне, медициналық көмекке, репродуктивті құқықтарға (жүктілік, туу, контрацепция) қол жеткізу. Еңбек құқықтары: Әйелдердің еңбек нарығына қатысуы, тең жалақы, жұмыс орындарында кемсітушілікті жою. Саяси құқықтар: Әйелдердің саясатқа қатысуы, дауыс беру, мемлекеттік органдарда қызмет ету. Отбасылық құқықтар: Некеде теңдік, отбасы құқығы, бала тәрбиесі мен тәрбиелеу міндеттерін тең бөлісу. Зорлық-зомбылықтан қорғау: Әйелдерге зорлық-зомбылыққа қарсы құқықтарды қорғау, оның ішінде тұрмыстық зорлық-зомбылық, жыныстық зорлық-зомбылық, жыныстық эксплуатация. Мәдени құқықтар: Әйелдердің мәдениет пен өнерге қатысуы, дәстүрлер мен мәдениетті сақтау. Құқық қорғау механизмдері: Халықаралық конвенциялар (мысалы, БҰҰ Әйелдердің құқықтары туралы конвенция). Ұлттық заңнамалар мен саясаттар. Құқық қорғаушы ұйымдар мен азаматтық қоғам. Әйелдердің құқықтарын қорғау үшін қоғамда әртүрлі деңгейде, соның ішінде білім беру, ақпараттандыру, заңнамалық реформалар жүргізу және әлеуметтік стереотиптермен күресу қажет.
Әйелдердің құқықтарының бұзылуы – бұл әлемнің көптеген елдерінде кездесетін күрделі әлеуметтік мәселе. Бұл құқықтардың бұзылуы түрлі формада көрінуі мүмкін және әйелдердің өмірінің әртүрлі аспектілеріне әсер етеді. Міне, әйелдердің құқықтарының бұзылуының негізгі түрлері: 1.Зорлық-зомбылық. Тұрмыстық зорлық-зомбылық: Отбасылық қатынастарда орын алатын физикалық, психологиялық немесе сексуалдық зорлық-зомбылық. Жыныстық зорлық-зомбылық: Әйелдерге қарсы жасалатын жыныстық шабуылдар, зорлау және сексуалдық эксплуатация. Сауда: Әйелдерді жыныстық эксплуатация мақсатында сатуға арналған ұйымдар. 2. Білім алу құқықтарының бұзылуы. Көптеген елдерде қыз балалардың білім алуына шектеулер қойылады, бұл олардың болашағына теріс әсер етеді. Мектепте немесе университетте жыныстық кемсітушілік, harassment.
3. Еңбек құқықтарының бұзылуы. Әйелдердің тең жалақы алуы мен еңбек шарттарына байланысты кемсітушілік. Жұмыс орындарында жыныстық зорлық-зомбылық. Әйелдерді мансаптық өсу мүмкіндіктерінен шектеу. 4. Саяси құқықтардың бұзылуы. Әйелдердің саясатқа, сайлауға және мемлекеттік қызметтерге қатысуына шектеулер. Саяси қызметкерлерге, қоғам белсенділеріне қарсы қысым. 5. Репродуктивті құқықтардың бұзылуы
Әйелдердің жүктілік, туу және контрацепция құқықтарының шектелуі. Абортқа қатысты шектеулер мен тыйымдар. 6. Дискриминация
Қоғамдық, мәдени немесе діни стереотиптер негізінде әйелдерге қарсы кемсітушілік. Әйелдердің құқықтарын қорғауға бағытталған заңнамалардың болмауы немесе тиімді жұмыс істемеуі. 7. Әлеуметтік және экономикалық жағдайлар. Әйелдерге қарсы кедейлік, жұмыссыздық, білім беру мен денсаулық сақтау жүйесіндегі теңсіздік. Әйелдердің құқықтарының бұзылуы тек әйелдерге ғана емес, бүкіл қоғамға теріс әсер етеді. Бұл әлеуметтік теңсіздікке, экономикалық даму деңгейінің төмендеуіне, және гендерлік теңдіктің бұзылуына әкеледі. Әйелдердің құқықтарын қорғау үшін мемлекеттер, халықаралық ұйымдар және азаматтық қоғам бірігіп жұмыс істеп, заңнамалар мен бағдарламаларды әзірлеу қажет.
Балалардың қауіпсіздігі – бұл балалардың физикалық, психологиялық, әлеуметтік және эмоционалдық әл-ауқатын қорғауға бағытталған шаралар мен саясаттардың кешені. Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету өте маңызды, өйткені олар қоғамның ең осал топтарының бірі болып табылады. Міне, балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ескеру қажет негізгі аспектілер: 1. Физикалық қауіпсіздік. Зорлық-зомбылықтан қорғау: Балаларды физикалық, психологиялық, және жыныстық зорлық-зомбылықтан қорғау. Бұл тұрғыда ата-аналар, мұғалімдер, және қоғамдық ұйымдар маңызды рөл атқарады. Төтенше жағдайларға дайындық: Табиғи апаттар, өрт, және басқа да төтенше жағдайларға дайын болу, балаларды қауіпсіздік ережелерімен таныстыру. 2. Эмоционалдық және психологиялық қауіпсіздік. Кемсітушілікпен күрес: Мектепте, отбасында және қоғамда балаларды кемсітушілік пен зорлық-зомбылықтан қорғау. Психологиялық қолдау: Балаларға эмоциялық және психологиялық қолдау көрсету, қиын жағдайларда көмек көрсету.
3. Әлеуметтік қауіпсіздік. Достық қарым-қатынастар: Балалардың достарымен, отбасы мүшелерімен, және әлеуметтік ортада қауіпсіз және сау қатынастарын дамыту. Интернеттегі қауіпсіздік: Балалардың интернетте қауіпсіздігін қамтамасыз ету, интернеттегі қауіптерден (буллинг, алаяқтық, жыныстық эксплуатация) қорғау. 4. Денсаулық қауіпсіздігі. Денсаулық сақтау қызметтері: Балалардың медициналық қызметтерге, вакцинацияға, және профилактикалық шараларға қол жеткізуін қамтамасыз ету. Дұрыс тамақтану және спорт: Балалардың дұрыс тамақтануына және физикалық белсенділікке жағдай жасау. 5. Отбасы мен қоғамның рөлі. Ата-аналардың жауапкершілігі: Ата-аналар балаларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жауапты. Оларға балалармен қарым-қатынас жасау, олардың проблемаларына назар аудару, және білім беру қажет. Қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік органдар: Балалардың қауіпсіздігін қорғауға бағытталған бағдарламаларды әзірлеу және жүзеге асыру. 6. Білім беру мен ақпараттандыру
Қауіпсіздік туралы білім беру: Балаларды қауіпсіздік ережелерімен, жол қозғалысынан, алғашқы медициналық көмек көрсету және басқа да маңызды дағдылармен таныстыру. Балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету – бұл тек отбасының, мектептің немесе қоғамдық ұйымдардың емес, бүкіл қоғамның міндеті. Балалардың қауіпсіздігіне назар аудару – олардың дені сау, бақытты, және жауапты азамат болып өсуіне септігін тигізеді.
Ана мен бала қауіпсіздігі – бұл ананың және оның баласының денсаулығы мен әл-ауқатын қорғауға бағытталған шаралар мен саясаттардың жиынтығы. Ана мен бала қауіпсіздігін қамтамасыз ету – қоғамның дамуындағы маңызды факторлардың бірі. Бұл мәселелерді шешу үшін әртүрлі аспектілерді ескеру қажет: 1. Денсаулық сақтау. Ананың денсаулығы: Жүктілік кезеңінде медициналық тексерулер мен бақылауды қамтамасыз ету.
Дұрыс тамақтану мен физикалық белсенділікті ұстану. Психологиялық қолдау көрсету (стресстен арылу, босаңсу). Баланың денсаулығы:
Баланың туылуынан кейінгі медициналық тексерулер (вакцинация, профилактикалық тексерулер). Дұрыс тамақтану және күтім жасау.
Уақтылы медициналық көмектің көрсетілуі. 2. Психологиялық қауіпсіздік. Эмоционалдық қолдау: Аналарға психологиялық қолдау көрсету, эмоционалдық денсаулықты нығайту. Баланың эмоционалдық жағдайын бақылау, стресс пен қобалжуларды басқару. Отбасылық қатынастар: Отбасындағы қарым-қатынастардың тұрақтылығы, ата-аналар мен балалар арасындағы байланысты нығайту. Балаларды тәрбиелеудегі оң тәжірибелер мен әдістерді қолдану. 3. Физикалық қауіпсіздік. Кемсітушіліктің алдын алу: Отбасындағы және қоғамдағы зорлық-зомбылықтан қорғау.
Ана мен балаға арналған дағдарыс орталықтары мен қорғау қызметтерінің болуы. Төтенше жағдайларға дайындық: Ана мен бала үшін төтенше жағдайларда (өрт, табиғи апат) қауіпсіздік ережелерін түсіндіру. Жедел медициналық көмек көрсету дағдыларын үйрету. 4. Әлеуметтік қолдау
Қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік органдар: Ана мен бала қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша бағдарламалар мен шараларды жүзеге асыру.
Аналарға арналған білім беру курстары, тренингтер, әлеуметтік қолдау топтарын ұйымдастыру. Отбасылық саясат: Отбасыларды қорғауға бағытталған заңнамалар мен саясаттарды әзірлеу. Балалар мен аналарды қорғау бойынша қоғамдық ұйымдардың белсенділігін арттыру. 5. Білім беру мен ақпараттандыру. Ана мен бала туралы білім беру: Ата-аналарға аналық құқықтар, денсаулық сақтау, психологиялық қолдау және бала тәрбиесі туралы ақпарат беру. Бала тәрбиесіндегі заманауи әдістер мен тәсілдер туралы тренингтер ұйымдастыру. Ана мен бала қауіпсіздігін қамтамасыз ету – бұл қоғамның әрбір мүшесінің, соның ішінде отбасы, білім беру мекемелері, медициналық қызметтер мен мемлекеттік органдардың жауапкершілігі. Әрбір баланың және ананың денсаулығы мен қауіпсіздігі қоғамның тұрақтылығы мен дамуының негізі болып табылады.