Түркістан облысы: «Адвокат, заң консультант, нотариус және жеке сот орындаушыларымен көрсететілетін мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға құқығы бар тұлғалар» тақырыбында жадынамалары таратылды

Түркістан облысының Әділет департаментінің мамандарымен халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру және халыққа тәулік бойы тегін заң көмегін көрсету мақсатында, қала тұрғындарына Адвокат болу ушін не қажет? Нотариус болу ушін не қажет? «Адвокат, заң консультант, нотариус және жеке сот орындаушыларымен көрсететілетін мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға құқығы бар тұлғалар», «Кешенді әлеуметтік заң көмегі» тақырыбында және құқықтық сұрақтар бойынша 119 нөмері Қазақстан ішінде тегін кеңес алу жадынамалары таратылды. Мемлекет кепілдік берген заң көмегі — бұл Қазақстан Республикасының азаматтарына мемлекет тарапынан тегін немесе жеңілдетілген негізде көрсетілетін құқықтық көмек түрі. Бұл көмек белгілі бір жағдайларда заңды қорғауды қамтамасыз ету үшін және азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мақсатында беріледі. Мемлекет кепілдік берген заң көмегінің негізгі мақсаты — заңдық қызметке қолжетімділікті қамтамасыз ету және әділ сот төрелігін жүзеге асыру.
Мемлекет кепілдік берген заң көмегінің түрлері. Тегін заң көмегі: Бұл түрі, негізінен, халықтың әлеуметтік тұрғыдан әлсіз топтарына арналған. Тегін заң көмегі — азаматтарға немесе ұйымдарға заңгерлік кеңес, өкілдік, адвокаттық көмек көрсету түрінде көрсетіледі. Тегін заң көмегін алу құқығы бар адамдар: аз қамтылған, мүгедектер, көп балалы отбасылар, зейнеткерлер, жетімдер және басқалары, сондай-ақ мемлекет кепілдік берген заң көмегін алуға құқылы азаматтардың тізбесіне кіретін тұлғалар. Адвокаттың қатысуымен заң көмегі: Бұл адвокаттың қатысуымен көрсетілетін көмек. Адвокаттар азаматтарды сотта немесе басқа құқық қорғау органдарында өкілдік етеді. Адвокаттың қатысуымен заң көмегі, мысалы, азаматтардың қылмыстық іс жүргізу, азаматтық істер, әкімшілік істер, әкімшілік құқық бұзушылықтар, отбасы мәселелері, мұрагерлік даулар және тағы басқа құқықтық қатынастарда заңды қорғау үшін қажет. Құқықтық кеңес беру: Азаматтарға немесе ұйымдарға құқықтық кеңес беру — бұл кеңес түрінде көрсетілетін көмек, ол заң мәселелері туралы ақпарат береді. Бұл кеңес заңды кеңес алу, келісім-шарттар жасау, құқықтар мен міндеттерді түсіндіру сияқты қызметтерді қамтиды. Құқықтық ақпарат: Бұл тегін ақпараттық қызмет көрсету түрі, онда азаматтар өздерінің құқықтары мен міндеттері туралы ақпарат алады. Бұл қызмет сот органдары мен мемлекеттік мекемелердің ақпараттық жүйелері арқылы ұсынылады. Мемлекет кепілдік берген заң көмегін алу шарттары. Құқыққа ие тұлғалар: Мемлекет кепілдік берген заң көмегін алу үшін азаматтар белгілі бір критерийлерге сәйкес болуы керек. Олардың арасында: Аз қамтылған азаматтар (табысы белгілі бір мөлшерден төмен); Мүгедектер мен қаржылай қиын жағдайда тұрған адамдар;
Әлеуметтік қорғау жүйесіне кіретін азаматтар; Жетімдер мен балалар үйлерінде тәрбиеленушілер; Көп балалы отбасылар, зейнеткерлер, еңбекке қабілетсіз азаматтар; Қылмыстық істі тергеу кезінде күдікті немесе айыпталушы ретінде қамтылған тұлғалар. Заң көмегін көрсетуге өтініш беру: Мемлекет кепілдік берген заң көмегін алу үшін азамат өз өтінішін белгіленген органдарға береді, бұл органдар заң көмегін алу шарттарына сәйкес жеке тұлғаға көмек көрсетуге шешім қабылдайды. Бұл органдар әдетте әділет министрлігі немесе құқық қорғау органдары болып табылады. Құжаттар мен дәлелдер: Азаматтар мемлекет кепілдік берген заң көмегін алу үшін тиісті құжаттарды (жеке куәлік, әлеуметтік қорғау туралы анықтама, табыс туралы құжаттар, басқа да қажетті құжаттар) ұсынуы тиіс. Сотқа немесе мемлекеттік органға өтініш беру: Егер азамат құқықтық көмек алу үшін сотқа немесе мемлекеттік органға өтініш берсе, бұл өтініш жеке тұлға жағдайына қарай заңдық көмек түрінде (тегін заң кеңесі немесе адвокаттың қатысуы) қарастырылады. Мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсететін ұйымдар. Қазақстанда мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсету үшін бірнеше ұйымдар мен мекемелер жұмыс істейді: Адвокаттар алқасы — тегін адвокаттар қызметін көрсететін ұйым, мұнда азаматтар адвокаттық көмекті пайдалана алады. Әділет министрлігі — заң көмегін көрсету процесін реттейтін мемлекеттік орган. Құқық қорғаушы ұйымдар — заң көмегін көрсететін, азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған үкіметтік емес ұйымдар. Мемлекет кепілдік берген заң көмегінің артықшылықтары. Әділдік: Бұл заң көмегі азаматтардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді және оларды заңды түрде әділ сот төрелігіне қатысуды қамтамасыз етеді. Қаржылық қолдау: Әлеуметтік тұрғыдан қорғалмаған азаматтар заң көмегіне ақы төлеуден босатылады. Құқықтық теңдік: Әрбір азаматтың заң алдында тең құқықтарға ие болуының кепілдігі болып табылады. Қол жетімділік: Әлеуметтік әлсіз топтар үшін құқықтық көмекке қолжетімділікті арттыру арқылы олардың құқықтары қорғалады. Мемлекет кепілдік берген заң көмегі — бұл азаматтардың құқықтарын қорғаудың маңызды құралы болып табылады. Ол азаматтар үшін заң көмегінің қаржылық қолжетімділігін қамтамасыз етіп, олардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді. Әсіресе, әлеуметтік тұрғыдан әлсіз топтарға, кедей, мүгедек адамдарға және басқа да қиын жағдайдағы азаматтарға бұл көмек аса маңызды.
Тегін заң көмегін алу үшін азаматтар бірнеше шарттар мен рәсімдерден өтуі тиіс. Қазақстанда тегін заң көмегін алу үшін азаматтың әлеуметтік жағдайына, құқықтық мәселелеріне және көмек түріне байланысты бірнеше қадамды орындау қажет. Тегін заң көмегін алу тәртібі туралы ақпарат: 1. Тегін заң көмегіне құқылы азаматтар. Қазақстан Республикасының “Мемлекет кепілдік берген заң көмегі туралы” заңына сәйкес, тегін заң көмегін алу үшін келесі санаттағы азаматтар мен ұйымдар құқылы: Аз қамтылған азаматтар (табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен); Мүгедектер (1-ші, 2-ші, 3-ші топтағы мүгедектер); Көп балалы отбасылар; Зейнеткерлер; Жетімдер мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар; Әлеуметтік жағдайы төмен адамдар; Азаматтық істер бойынша дауларда, қылмыстық іс бойынша күдікті немесе айыпталушы болған азаматтар; Қосымша қорғауды қажет ететін азаматтар, мысалы, әйелдер мен балаларға қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылық жағдайлары. 2. Тегін заң көмегін алу түрлері. Тегін заң көмегі келесі түрлерде ұсынылады: Заңгерлік кеңес беру: Тегін заң кеңесін алу үшін азаматтар мемлекеттік немесе жеке заң көмегі көрсету ұйымдарынан, адвокаттардан консультация ала алады. Адвокаттың көмегі: Егер азаматтың ісі сотқа дейін немесе сотта қаралса, онда адвокаттың қатысуымен заң көмегі беріледі. Бұл көмектің түрі азаматтық, қылмыстық, әкімшілік және басқа да іс-әрекеттер бойынша берілуі мүмкін. Құқықтық ақпарат: Азаматтар өз құқықтары туралы ақпарат алу үшін тиісті мемлекеттік органдардан немесе құқық қорғаушы ұйымдардан көмек сұрай алады.3. Тегін заң көмегін алу үшін өтініш беру. Тегін заң көмегін алу үшін азаматтар өтініш беруі керек. Өтінішті жеке тұлға, оның өкілі немесе ұйымдар тікелей мынадай жерлерге береді: Жергілікті адвокаттар алқасына; Мемлекеттік заң көмегі көрсету ұйымдарына (құқық қорғау органдары, әлеуметтік қорғау жүйелері және т.б.);
Құқық қорғаушы ұйымдарға (үкіметтік емес ұйымдар). Өтініште келесілер көрсетілуі қажет: Тұлғаның жеке деректері (аты-жөні, мекен-жайы, байланыс ақпараттары); Өтініштің негізі (құқықтық мәселе, заң көмегін қажет ету себептері); Қажет болған жағдайда тиісті әлеуметтік жағдайды растайтын құжаттар (табысы туралы анықтама, мүгедектігі туралы куәлік, т.б.). 4. Құжаттар мен дәлелдер. Тегін заң көмегін алу үшін азаматтар өз әлеуметтік жағдайын растайтын құжаттарды ұсынуы тиіс. Олар: Жеке куәлік немесе басқа жеке басын куәландыратын құжаттар. Әлеуметтік жағдайды растайтын құжаттар: отбасының табысы, зейнетақы, әлеуметтік жәрдемақы алу құқығы туралы анықтамалар.Мүгедектік туралы куәлік, егер азамат мүгедек болса.
Көп балалы отбасы туралы анықтама. Тұрмыстық зорлық-зомбылық туралы арыз (егер ол жағдай орын алса). 5. Өтініш қарау және шешім шығару
Өтініш берілгеннен кейін тиісті мемлекеттік орган немесе ұйым өтінішті қарастырады: Егер өтініш беруші көрсетілген критерийлерге сәйкес болса, оған тегін заң көмегі көрсетіледі. Заң көмегі қажет болған жағдайда, өтініш берушіге адвокат тағайындалады, немесе заңгерлік кеңес беріледі. Қажет болса, іс бойынша заңгерлік өкілдік (сот процесінде адвокаттың қатысуы) қамтамасыз етіледі. 6. Тегін заң көмегін алу үшін заңды түрде қандай жағдайлар. болуы керек? Өтініш беруші азаматтың әлеуметтік жағдайы көмек көрсету үшін жеткілікті болуы керек. Құқықтық мәселе бойынша көмек көрсету талап етілуі тиіс (мысалы, қылмыстық іс, отбасы құқықтары, әлеуметтік жәрдемақылар бойынша мәселелер). Өтініш берушінің өз құқықтарын қорғауға негізделген шынайы қажеттілігі болуы қажет. 7. Қандай жағдайларда тегін заң көмегін беруден бас тартуға болады? Тегін заң көмегін көрсету мүмкіндігі кейбір жағдайларда болмайды. Мысалы: Өтініш берушінің өтініші заңсыз немесе нақты құқықтық мәселені талап етпейтін болса. Азаматтың әлеуметтік жағдайы, табысы немесе басқа да көрсеткіштері көмек көрсету үшін жеткіліксіз болса. Тегін заң көмегін алу үшін өтініш дұрыс рәсімделмеген немесе өтінішті қарауға қажетті құжаттар толық берілмеген жағдайда. 8. Тегін заң көмегінің артықшылықтары. Құқықтық теңдік: Әлеуметтік жағдайы төмен азаматтар үшін заңдық көмекке қолжетімділік. Әділдік: Азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғау. Қаржылық қолдау: Табысы төмен азаматтар үшін заң көмегінің тегін болуы заңды қорғауды алу мүмкіндігін береді. Қазақстанда мемлекет кепілдік берген тегін заң көмегі құқықтық мәселелерді шешуге көмектесетін маңызды құрал болып табылады. Әлеуметтік тұрғыдан қорғалмаған азаматтарға өз құқықтарын қорғау үшін заңды көмекке қол жеткізуге мүмкіндік беріледі. Тегін заң көмегін алу үшін тиісті органдарға өтініш беру және қажетті құжаттарды ұсыну қажет.