Түркістан: Жетісай ауданында «Жастардың құқықтық сауаттылығы – уақыт талабы» атты жиын өтті

Мәдениет және ақпараттандыру министрлігі «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының» қолдауымен «ЖАҢАРУ» Сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалысы» Түркістан облыстық қоғамдық бірлестігі Жетісай ауданындық филиалының ұйымдастыруымен «Жастардың құқықтық сауаттылығын және құқық қорғау органдарына сенім деңгейін арттыру бойынша іс-шаралар кешенін өткізу» атаулы әлеуметтік жобаның шеңберінде “Ғани Мұратбаев атындағы гуманитарлық-техникалық колледжінің” акт залында колледж ұжымы және жастарымен кездесу өтті. Кездесу барысында “Жас қыран” жастардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұйымы” облыстық филиалының төрағасы Әмір Әбдісалам Алдиярұлы, аудандық полиция бөлімінің аға инспекторы Насирбаев Нұрдәулет, Жастар ұйымы инспекторы Абишева Динара Әуелбекқызы сондай-ақ Жетісай және Мақтаарал аудандарының қорғаныс істері жөніндегі біріктірілген бөлімінің “Әскерге шақыру және әскерден тыс жұмыстар” жөніндегі бөлім басшысы, ефрейтор Касымбеков Дидар қатысып, сөз сөйледі. Мұғалімдер мен студенттердің сұрақтарына Заң аясында жауап берді. Сонымен қатар сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру мақсатында ақпараттық үнпарақтар таратылды.
Құқықтық сауаттылық – бұл адамның өз құқықтары мен міндеттерін, заңдарды және құқықтық нормаларды білу деңгейі. Құқықтық сауаттылық адамға заңды дұрыс түсініп, өзінің құқығын қорғауға, қоғамдағы құқықтық тәртіпті сақтауға және заңға сәйкес әрекет етуге мүмкіндік береді. Құқықтық сауаттылық келесі компоненттерден тұрады: Құқықтық білім – заңдарды, құқықтық нормаларды, міндеттерді және құқықтарды білу. Құқықтық дағды – заңды қолдану және өз құқығын қорғау жолдарын білу қабілеті. Құқықтық мәдениет – құқыққа құрметпен қарау және заңдарды сақтау.
Құқықтық сауатты болу әрбір адамға маңызды, себебі ол: Құқық бұзушылықтан сақтануға көмектеседі. Өз құқығы мен басқалардың құқығын қорғауға мүмкіндік береді. Азаматтық міндеттерін дұрыс орындауға ықпал етеді. Әділдік пен қоғамдағы тәртіпті сақтауға үлес қосады.
Құқықтық сауаттылықты арттыру мақсатында мемлекеттер түрлі білім беру бағдарламалары, құқықтық насихат және ақпараттық материалдар таратады.
Құқықтық сана – бұл адамның заңдарға, құқықтық нормаларға, құқықтары мен міндеттеріне, жалпы құқықтық жүйеге қатысты көзқарастарының, түсініктерінің және бағалауларының жиынтығы. Құқықтық сана қоғамда құқықтық мәдениетті қалыптастырады және азаматтардың заңға бағыну деңгейіне әсер етеді. Құқықтық сана келесі негізгі элементтерден тұрады: Құқықтық білім – адамдардың заңдарды және құқықтық жүйені білу деңгейі.
Құқықтық сезім – заңдарға және құқықтық тәртіпке деген эмоциялық қарым-қатынас, оған құрметпен қарау немесе құқық бұзушылыққа төзбеушілік.
Құқықтық бағалау – адамның құқықтық нормаларға қатысты жеке пікірі, құқықтық нормаларды әділ деп қабылдау немесе қабылдамау. Құқықтық сананың деңгейі әр адамның құқықтық мәдениеті мен құқықтық сауаттылығына тікелей байланысты. Ол қоғамдық тәртіпті, азаматтардың заңды сақтауы мен олардың құқықтарын құрметтеуін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады. Құқықтық сананың түрлері: Қоғамдық құқықтық сана – қоғам мүшелерінің көпшілігінде қалыптасқан ортақ құқықтық көзқарастар. Жеке құқықтық сана – әр адамның жеке көзқарастары, құқықтық нормалар мен міндеттерге деген көзқарасы. Құқықтық сананы дамыту құқықтық мәдениетті арттырып, қоғамда заңның үстемдігін қамтамасыз етеді. Бұл үшін мемлекет пен қоғам құқықтық білім беру және құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізеді. Құқықтық мәдениет – бұл қоғамда құқықтық нормалар мен құндылықтарды құрметтеу және сақтау дәстүрі, сондай-ақ, жеке адамдардың құқықтары мен міндеттерін түсініп, оларды тиімді пайдалану қабілеті. Құқықтық мәдениет – құқықтық сананың бір бөлігі ретінде құқықтық тәртіпті, азаматтық белсенділікті және құқықтық нормаларды сақтауды қалыптастырады. Құқықтық мәдениет келесі аспектілерден тұрады: Құқықтық білім мен сауаттылық – азаматтардың заңдар мен құқықтық нормаларды білуі және түсінуі. Құқықтық сананы қалыптастыру – адамдардың заңдарды құрметтеуі және құқықтық нормаларды сақтау арқылы қоғамда құқықтық тәртіпті қолдауы. Құқықтық мінез-құлық – құқықтық мәдениетті сақтаудың іс жүзіндегі көрінісі, яғни адамдардың заңдар мен ережелерге сай әрекет етуі. Құқықтық мәдениет үш деңгейде көрініс табады: Жеке құқықтық мәдениет – әр адамның құқықтық құндылықтарға деген қарым-қатынасы және заңдарға сай әрекет етуі. Қоғамдық құқықтық мәдениет – бүкіл қоғамның құқықтық сана деңгейі және заңдарды ұстануға деген ұжымдық көзқарасы. Кәсіби құқықтық мәдениет – заң саласында қызмет ететін мамандардың (сот, прокурор, адвокаттар) кәсіби деңгейі мен құқыққа деген адалдығы. Құқықтық мәдениет қоғамда құқық бұзушылықтың азаюына, азаматтардың құқықтарын тиімді қорғауға және құқықтық мемлекет қағидаларын нығайтуға ықпал етеді. Құқықтық мәдениетті арттыру үшін құқықтық білім беру, ақпараттық түсіндіру, заңдарды насихаттау және құқық қорғау институттарын жетілдіру маңызды.
Заңды білу – бұл азаматтардың заңдар мен құқықтық нормаларды түсіну және қолдану қабілеті. Заңды білу, құқықтық сауаттылықтың маңызды компоненті болып табылады және әрбір адамның құқықтарын, міндеттерін және заңды қорғау механизмдерін түсінуіне мүмкіндік береді. Заңды білудің маңыздылығы. Құқықтарды қорғау: Заңды білу, азаматтарға өз құқықтарын қорғау жолдарын түсінуге көмектеседі. Бұл, өз құқықтарын қорғауға, құқық бұзушылықтан сақтануға мүмкіндік береді. Заңды сақтау: Заңдарды білу адамдарға құқық бұзушылық жасаудан, заңсыз әрекеттерден аулақ болуға мүмкіндік береді. Заңды білмегендік заңнан қорғалуға кедергі келтіруі мүмкін. Қоғамдық тәртіп: Заңдарды түсіну, қоғамда құқықтық мәдениетті дамытуға және құқықтық тәртіпті сақтауға ықпал етеді. Азаматтық жауапкершілік: Заңды білетін азаматтар, өздерінің міндеттерін тиімді түрде орындап, қоғамға пайдалы іс-әрекеттер жасауға бағытталады. Заңды білудің жолдары. Білім беру: Заң және құқық негіздері пәнін оқу, арнайы курстарға қатысу, заңгерлерден кеңес алу. Ақпараттық ресурстар: Заңдар мен құқықтық нормалар туралы кітаптар, интернет-ресурстар, құқықтық ақпараттық сайттарды пайдалану. Тәжірибелік сабақтар: Заңгерлермен немесе құқық қорғау органдарының қызметкерлерімен өткізілетін семинарларға, тренингтерге қатысу.
Заңды білу – азаматтық қоғамның дамуы үшін аса маңызды. Ол құқықтық тәртіпті нығайту, адамдардың құқықтарын қорғау, және қоғамда әділдікті қамтамасыз ету үшін қажетті негіз болып табылады. Заңды білудің деңгейі қоғамның құқықтық мәдениетіне, құқықтық сана-сезіміне тікелей әсер етеді.
Жастардың құқықтық сауаттылығы – жастардың құқықтары мен міндеттерін, заңдарды және құқықтық нормаларды түсінуі мен оларды қолдану қабілеті. Бұл сауаттылық жастардың құқықтық мәдениетін қалыптастырып, қоғамдағы азаматтық белсенділікті арттыруда маңызды рөл атқарады. Жастардың құқықтық сауаттылығының маңызы. Құқықтарын қорғау: Жастардың құқықтық сауаттылығы олардың құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғауға көмектеседі. Олар өз құқықтарын білмеген жағдайда, оларды тиімді қорғау мүмкіндігі төмендейді. Құқықтық тәртіпті сақтау: Заңдар мен құқықтық нормаларды білу жастардың құқық бұзушылықтарға қарсы тұруына, заңдарды сақтауға және қоғамда құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге ықпал етеді. Азаматтық жауапкершілік: Жастар құқықтық сауатты болған жағдайда, олар өздерінің азаматтық міндеттерін және қоғамға деген жауапкершіліктерін дұрыс түсінеді. Қоғамдық белсенділік: Құқықтық сауаттылық жастарды қоғамдық мәселелерге, саясатқа және құқықтық реформаларға белсенді қатысуға ынталандырады. Жастардың құқықтық сауаттылығын арттыру жолдары. Білім беру бағдарламалары: Мектептер мен жоғары оқу орындарында құқықтық білім беру курстарын енгізу, құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған семинарлар мен тренингтер өткізу. Ақпараттық науқандар: Жастар арасында құқықтық ақпаратты тарату үшін ақпараттық науқандар, әлеуметтік жобалар мен кампаниялар ұйымдастыру. Құқық қорғау ұйымдары: Заңгерлер, адвокаттар және құқық қорғау ұйымдары жастармен жұмыс істеп, оларға құқықтық кеңес беріп, семинарлар мен тренингтер ұйымдастыру. Онлайн платформалар: Интернет арқылы құқықтық білім беру материалдарын, вебинарлар мен онлайн курстарды ұсыну. Жастардың құқықтық сауаттылығы – бұл құқықтық мәдениетті қалыптастыруда, азаматтық қоғамның дамуына, әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге және жастардың құқықтарын қорғауға бағытталған маңызды фактор. Құқықтық сауаттылықты арттыру жастардың белсенді, құқықтарын құрметтейтін және жауапты азамат ретінде қалыптасуына ықпал етеді.
Заңды білмеу – бұл адамның құқықтары, міндеттері және заңдар туралы ақпараттың жоқтығы немесе шектеулігі. Заңды білмеу, әсіресе, құқықтық тәртіпті, азаматтық жауапкершілікті және қоғамдағы заңды сақтау мәдениетін бұзуға әкелуі мүмкін. Заңды білмеудің салдары. Құқық бұзушылықтар: Заңдарды білмегендіктен, азаматтар заңды бұзуы мүмкін. Бұл құқықтық жауапкершілікке, әкімшілік немесе қылмыстық жазаларға алып келуі ықтимал. Құқықтарды қорғаудың төмендігі: Өз құқықтарын білмеген адамдар оларды қорғау үшін қажетті әрекеттерді жасамайды. Бұл құқықтарының бұзылуына немесе аяқасты болуына себеп болады. Қоғамдық тәртіптің бұзылуы: Заңды білмеу қоғамда құқықтық тәртіптің сақталмауына және азаматтардың құқықтарын құрметтемеуге ықпал етеді. Жеке жауапкершіліктің төмендеуі: Заңдарды білмеген жастар мен азаматтар өз міндеттерін дұрыс орындамауы мүмкін, бұл қоғамда құқықтық мәдениетті төмендетеді. Заңды білмеуді жою жолдары. Білім беру: Мектептер мен жоғары оқу орындарында құқықтық білім беру пәндерін енгізу, жастар мен азаматтарға құқықтық сауаттылықты арттыруға арналған бағдарламалар өткізу. Ақпараттық науқандар: Құқықтық білім мен ақпаратты халық арасында тарату мақсатында ақпараттық науқандар мен семинарлар ұйымдастыру. Онлайн ресурстар: Заңдар мен құқықтық нормалар туралы ақпарат беретін интернет-ресурстар мен платформаларды құру. Құқық қорғау ұйымдарының қызметі: Заңгерлер мен адвокаттар құқықтық кеңес беру, құқықтық сауаттылықты арттыру және құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізу. Заңды білмеу – бұл азаматтардың құқықтары мен міндеттерін тиімді жүзеге асыруына кедергі келтіретін фактор. Заңды білудің қажеттілігі құқықтық тәртіпті, әлеуметтік әділеттілікті және азаматтық қоғамды дамыту үшін маңызды. Заңдар мен құқықтық нормаларды білу, қоғамдағы құқықтық мәдениетті нығайтуға және азаматтардың құқықтарын қорғауға мүмкіндік береді.