Төлеби ауданының тұрғыны, Болатбек Досқұлов «Бастау бизнес» мемлекеттік бағдарламасы арқылы 400 АЕК көлемінде қайтарымсыз грант жеңіп алып, сабын өндірісі цехын ашқан. Көпбалалы отбасы бүгін әке кәсібін өркендетіп, жұмыс істеп отыр.
Жалақыдан келесі жалақы алғанша ақшасын жеткізе алмай жүргеннен жеке кәсіп ашып, өзіңе өзің жұмыс істегенге не жетсін. Бүгінде елімізде қарапайым қызметкерліктен гөрі бизнес жүргізуге қызығушылық танытатындардың қатары көбейіп келеді. Дегенмен көпшіліктің бизнес ашуға ниеті болғанымен біліктіліктері мен қаржының жетіспеушілігі кедергі келтіріп жатады. Сондықтан, мамандардың айтуынша, ең алдымен жеке кәсіп ашу үшін идеяны пісіріп алу керек. Көздеген бағытыңыз қандай, оған әлеуетіңіз, төзіміңіз бен уақытыңыз жеткілікті ме? Міне, осы секілді сан сауал туындайды. Кәсіпті жаңа бастауға ниеттілер үшін бүгінде жер-жерде түрлі семинарлар өткізіліп тұрады. Халықты жұмыспен қамтуға қатысты елімізде бірнеше бағдарламалар қабылданған. Нәтижелі жұмыспен қaмтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасының мақсаты – халықты нәтижелі жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және азаматтарды кәсіпкерлікке тарту.
Жеке кәсіп ашып, шаруасын дөңгелетем деушілер үшін мемлекет тарапынан қолдау бар. Өзінің жеке ісін бастауды жоспарлап, жобасын сызып жүрген еңбекке құштар, озық ойлы адамдарды қолдау үшін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі жүйелі жұмыс істеп жатыр.
Кәсіп ашамын дегенді оқытады, бизнесті бастаудың қыр-сырын түсіндіреді. Кейін курсты тәмәмдағандарына қолжетімді пайызбен шағын несие береді. Оны алатын адамға қойылатын басты талап, жұмыссыз немесе өзін өзі жұмыспен қамтып отырған кәсіпкер болуы шарт. Оған қоса, бизнес бастау курсын оқуы керек. Кез келген кәсіп ашу үшін несие 5 жылға есептеледі. Ал Мал шаруашылығы және ауылшаруашылық кооперативтерін құратындар несиені 7 жылға бөліп төлейді. Несие мөлшері кәсіпкердің тұрғылықты мекенжайына да байланысты. Мәселен ауылда немесе шағын қалада тұратын азаматтар ең көп дегенде 2,5 мың айлық есептік көрсеткіш көлемінде несие ала алады. Якорлық кооперацияны дамытуға 5 мың айлық есептік көрсеткіш көлемінде беріледі. Қала және моно қалада кәсіп ашуға ниеттілерге 6,5 мың, ал Астана мен Алматы, Ақтау және Атырау қалалары азаматтарының 8 мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде шағын несие алуға мүмкіндігі бар. Кәсібін бастауға кіріскен кәсіпкер оны заңдастыру үшін ең алдымен тіркеліп, жеке кәсіпкер куәлігін алуы қажет, оған шамамен 20 мың теңге ақша кетеді. Тұрғылықты аймақ бойынша салық органына жеке кәсіпкерді тіркеуге қою үшін арнайы салықтық өтініш жазылады. Бұл өтініш салық органына қабылданғаннан кейінгі үш күн ішінде жеке кәсіпкерді салық төлеуші ретінде тіркеу жүргізіледі және оған жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуге алынғаны жөнінде арнайы куәлік береді. Кәсіпкер салық органына салықтық өтініштен бөлек жеке куәлігі көшірмесін, 3,5х4,5 фотосуретін, дара кәсіпкерді мемлекеттік тіркегені үшін төлеген алым сомасын растайтын түбіртек-құжат, тұрғылықты жерін растайтын құжат ұсынады. Осы арада айта кетер жай, мұндай алым бір рет төленеді. Оның көлемі 2 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде есептелген. Бұл алымнан шаруа қожалықтары, фермерлер мен I, II, III топтағы мүгедек адамдар, ҚР азаматтығын алмағанға дейін кәсіпкерлік қызметін бастаған оралмандар босатылған. Қазір жеке тұлғалар жеке кәсіпкерлік ашу үшін өтініш емес, жеке кәсіп ашып бастағаны туралы хабарлама жасаса болғаны. Аталмыш хабарлама кәсіпкер ретінде тіркелуді қамтамасыз етеді. Егер жеке кәсіпкерлік бірлескен болса, онда кәсіпкерліктің уәкілетті өкілі қалған мүшелердің қолы бар сенімхатты көрсетеді. Бұл тізімге салық түрлерін, кеңсе жалдау құнын, ең болмағанда 1 қызметкер жалақысы (жеке кәсіпкерлікте ең болмағанда есепші қажет), жарнама үшін бастапқы капитал қажет.
Мамандардың айтуынша, жеке бизнесті ашуда ең маңыздысы жүйелі бизнес-жоспар құру. Шағын кәсіпкерлікте әр қадамды, жұмсалған қаражатты жазып отырсаңыз, іс жүйелі, қаржы үнемді болады
Жаңа кәсіпті бастау үшін уақытты тиімді пайдалану, ерте тұру, кездесулерге кешікпей бару өте маңызды. Орынсыз қарызға кіру, несие алу жаңадан құрылып келе жатқан бизнеске кедергңі болады. , оны тұрақты жүргізуге алдымен жаттығу керек. Әдеттен тыс ерте ояну, барлығын
Өз кәсібін сүю, өзін өз қамшылау, күнделікті алға ұмтылу, өзіне өзі сену кәсіпкерді жүйелі арнаға салып, мақсатын айқындай түседі.
Дархан Кәрімов, Foodtruck бизнес-жобасының иесі: «Қай салада кәсіп ашасыз, қаржының көлемі соған байланысты. Ал жалпы алғанда, менің ойымша, қаржысыз да кәсіп ашуға болады. Мысалы, бейнеролик түсіретін компания ашу үшін қандай қаржы керек? Ешқандай. Тапсырыс аласыз да, қажетті мамандарды жалдап жұмыс істей бересіз. Тек жеке кәсіпкерлік ретінде тіркелу үшін ғана ақша керек. Оның өзі көп қаржы емес қой».
Өзінің жеке кәсіпкерлігін бастағалы отырған ынталы адамға жарнама, мультимедиалық мүмкіндіктер мен логистикалық құралдар ауадай қажет. Жеке кәсіпкерлікте әлеуметтік желілердің көмегімен тегін жарнама жасауға болады.
Нарық қалайтын өнімдерді шығару арқылы тиімді бизнес саласын құру отандық және шетелдік сату алаңында сүбелі орын еншілейтіні сөзсіз. Тіпті қолыңыздағы ұялы телефон арқылы да жанрамалауды жолға қоюға әбден мүмкін. Ақпараттық-технологиялық ағымда меңгерілген коммуникациялар бұл мәселелер шешімін табады. Ол үшін веб-жобалар, оқылымды контент, жарнама аймағы қажет.Өз ісін жақсы көру, уақыт пен қаражатты өз пайдасына жұмсай білу, жетістікте өмір сүру, биік мақсаттарды бағындыру – сәтті құрылған бизнестің жемісі.
Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті қалай ашуға болады: қадамдық нұсқаулық
Жеке кәсіпкерлікпен ҚР заңнамасы бойынша ҚР барлық кәмелетке толған азаматтар мен қандастар айналыса алады. Жеке кәсіпкерлікті 16 жастан бастап ашуға болады, бірақ бұл үшін эмансипация процедурасынан өтіп (сотта әрекетке қабілеттілігін растау), ата-ананың келісімін алу керек. Жеке кәсіпкерлікті екі жағдайда міндетті түрде ашу қажет: егер сіз қызметкерлерді жұмысқа қабылдауды жоспарласаңыз және сіздің болжамды жылдық табысыңыз 12 минималды жалақы мөлшерінен, яғни 840 мың теңгеден артық болса. Мақалада біз жеке кәсіпкерлікті қалай тіркеуге болатынын, ол үшін қандай құжаттар қажет екенін және қандай жағдайларда сізге бас тартылуы мүмкін екенін талқылаймыз.
Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті қалай ашуға болады: іс-әрекеттер тәртібі.
Кәсіпкерлік кодекстің 36-бабына сәйкес жеке кәсіпкер жұмысының басталуы туралы хабарлама салық органына тек онлайн түрде беріледі. Хабарламаны келесі жолдармен жіберуге болады. Ең оңай жолы — elicense.kz лицензиялау порталы арқылы. Процедура келесі қадамдардан тұрады: elicense.kz. порталында тіркелу немесе авторландыру. Логин және құпиясөзден басқа, сервис ЭЦҚ сұрайды. Қызметтер тізімінен «Қызмет көрсету» санатын таңдап, «Жеке кәсіпкер ретінде қызметті бастағаны туралы хабарлама» батырмасын басу. Әрі қарай «Қызметке тапсырыс беру» батырмасын басу.Жеке кәсіпкерліктің орналасқан жері, яғни тіркелу мекенжайы бойынша салық органын таңдау. Ашылған нысанның өрістеріне келесі деректерді енгізу керек: аты-жөні, ЖСН, мекенжайы, қызмет түрлері және салық салу режимі.
Құжатқа ЭЦҚ көмегімен қол қою. Салық органы өтінішті бір жұмыс күні ішінде қарастырады. Содан кейін elicense.kz жеке кабинетіне жеке кәсіпкерліктің ашылғаны туралы хабарлама келеді. Хабарламаны «Менің хабарламаларым» бөлімінен жүктеуге болады. Осылайша жеке кәсіпкерлікті тіркеу процесі аяқталады. Енді кәсіпкер заңды түрде жұмыс істей алады.
Жеке кәсіпкерлікті онлайн түрде ашудың басқа да жолдары бар:
egov.kz платформасы арқылы;
банк қызметтері арқылы;
ҚР Мемлекеттік кірістер комитеті үшін әзірленген E-Salyq business ресми мобильді қосымшасы арқылы. Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті тіркеу тегін: мемлекеттік бажды төлеудің қажеті жоқ.
Қызмет түрін қалай таңдауға болады? Компания айналыса алатын барлық қызмет түрлері ЭҚЖЖ жіктеуішінде жазылған. Жіктеуіштен бизнесіңізге сәйкес келетін кодты таңдау керек. Мысалы, егер сіз жөндеу жұмыстарымен айналысатын болсаңыз, 43.33 — «Едендер мен қабырғаларды қаптау» кодын немесе 43.39 — «Өзге әрлеу жұмыстары» кодын таңдайсыз.Жеке кәсіпкерлікті тіркеу кезінде қызметтің үш түрін таңдауға болады:
Негізгі. Компанияның пайда әкелетін негізгі қызмет түрі.
Екінші. Бұл компанияның қосымша табыс көзі.
Қосымша. Тікелей пайда әкелмейтін, бірақ негізгі жұмысты қамтамасыз ететін қызмет түрі.
Мысалы, жеке кәсіпкердің бөлшек сауда дүкені бар. Ассортименттің көп бөлігі — киім, ал аз бөлігі — аяқ киім. Бұл жағдайда негізгі қызмет түрі ретінде 47.71 кодын («Киім бөлшек саудасы»), ал екіншісіне — 47.72 кодын («Аяқ киім мен былғарыдан жасалған бұйымдардың бөлшек саудасы») таңдауға болады. Бухгалтерлік есеп, сатып алулар, логистика және күзет қосымша қызмет түрлеріне жатады.
Жеке кәсіпкерлікті ашу кезінде негізгі қызмет түрін міндетті түрде таңдау қажет. Қалған қызмет түрлерін қажет болған жағдайда ғана таңдауға болады. Әрбір қызмет түрі үшін ЭҚЖЖ кодтарының саны шектелмеген.
Қызмет түрін кез келген уақытта өзгертуге болады. Ол үшін elicense.kz порталы арқылы 10 күн ішінде салық органын хабардар ету қажет. Бұл жолмен мекенжайды, фамилияны немесе басқа деректерді де өзгертуге болады.
Салық режимін қалай таңдауға болады?
Қазақстанда жеке кәсіпкерлік салық режимінің бес түрін пайдалана алады. Бұл туралы біз басқа мақаламызда толығырақ жазған болатынбыз. [1]
Жалпы белгіленген салық режимі. Салық мөлшерлемесі — кәсіпкер табысының 10%. Бұл режимде қызметкерлердің табысы мен санына ешқандай шектеулер жоқ:
Жеке кәсіпкерліктің жылдық табысы 300 000 АЕК-ке жетуі мүмкін. 2023 жылы жылдық табыс шамамен 1 млрд. теңгені құрады (бір АЕК — 3 450 теңге).
Қызметкерлердің максималды саны — 250 адам.
Жалпы режим жеке кәсіпкерлік үшін рұқсат етілген барлық қызмет түрлеріне қолданылады.
Оңайлатылған салық салу жүйесі. Бұл жүйе жалпы белгіленген салық режиміне қарағанда тиімді болып табылады: салықтар кірістің тек 3%-ын құрайды. Сонымен қатар бұл режимде есептілікті жасау оңай. Бірақ оңайлатылған салық салу жүйесі бойынша жеке кәсіпкерлікті келесі шарттармен ғана ашуға болады:
қызметкерлердің жалпы саны — 30 адамнан аспайды;
жартыжылдықтағы табыс 24 038 АЕК-тен аспайды (егер кәсіпкер онлайн-кассаларды, POS-терминалды және ERP қамтитын үш компонентті интеграцияланған жүйені пайдаланса, онда табыс шегі 70 048 АЕК-ке дейін артады); филиалдар тек бір елді мекенде орналасуы қажет.
Бұл салық режимі кейбір қызмет түрлеріне қолданылмайды. Оңайлатылған салық салу жүйесі бойынша жеке кәсіпкерлік бухгалтерлік, заңгерлік, сақтандыру қызметтерін көрсете алмайды. Сондай-ақ бұл жүйе бойынша мұнай өнімдерін сатуға және акцизделетін тауарлардың көтерме саудасын жүргізуге болмайды. Оңайлатылған салық салу жүйесі бойынша жеке кәсіпкерлік үшін тыйым салынған қызмет түрлерінің толық тізбесін ҚР СК 683-бабының 3-тармағынан көруге болады. Патентке негізделген арнаулы режим. Бұл режим ең тиімді шарттарды ұсынады: салық мөлшерлемесі — табыстың тек 1%-ын құрайды. Бұл режимнің шектеулері де бар: кәсіпкердің өзінен басқа қызметкерлер болмауы керек, ал бір жылдағы максималды пайда тек 3528 АЕК-ті құрау қажет. Жеке кәсіпкерлік басқа режимдерді, яғни тіркелген шегерімді пайдаланатын режимді және бөлшек салық режимін сирек қолданады. Тіркелген шегерімді пайдаланатын арнаулы режим. Бұл оңайлатылған салық салу жүйесі мен жалпы белгіленген салық режимі арасындағы орташа нұсқа. Мөлшерлемелер жалпы белгіленген салық режимімен бірдей, бірақ кәсіпкер салық салынатын кірісті 30%-ға төмендете алады.
Тіркелген шегерімді пайдаланатын режимді жалпы жылдық табысы 144 184 АЕК-ке дейінгі және қызметкерлер саны 50 адамға дейінгі кәсіпкерлер қолдануға құқылы. Қызмет түрлері бойынша шектеулер оңайлатылған салық салу жүйесімен бірдей. Бөлшек салық. Бұл режимде белгілі бір қызмет түрлерімен айналысатын кәсіпкерлер жұмыс істей алады. Бұл режимге кіретін барлығы 190 қызмет түрі бар. Тізім ҚР Үкіметінің №393 Қаулысында келтірілген. Жылдық табыс бойынша шектеу — 600 000 АЕК, қызметкерлер саны бойынша — бір тоқсанға 200 адам. Бұл режим бойынша жеке кәсіпкерлер ҚҚС, табыс және әлеуметтік салықтардан босатылады. Оның орнына кәсіпкер келесі мөлшерлемелер бойынша бірыңғай салық төлейді:
8% — егер оның контрагенті өз шығындарын шегерімге жатқызса;
4% — егер шегерімге жатқызбаса.
Көптеген жеке кәсіпкерліктер оңайлатылған салық салу жүйесі бойынша жұмыс істейді, өйткені бұл режим ең ыңғайлы және тиімді режим болып табылады. Жалпы белгіленген салық режимін ірі компаниялар немесе оңайлатылған салық салу жүйесін қолдануға тыйым салынған бизнес түрлері қолданады.
Патентті басқа қызметкерлерсіз заңды түрде жалғыз жұмыс істейтін кәсіпкерлер таңдайды. Мысалы, қандай-да бір қызмет көрсететін кәсіпкерлер. Кіріс немесе қызметкерлер саны шегінен асып кеткен жеке кәсіпкерлер оңайлатылған салық салу жүйесін қолдана алмайды. Сондықтан оларға тіркелген шегерімді пайдаланатын режим сәйкес келеді. Бөлшек салықтың пайдасын бірнеше факторларды ескере отырып жеке есептеу керек. Ең негізі фактор — компания ҚҚС төлей ме әлде төлемей ме?
ЭЦҚ қалай алуға болады? Жеке кәсіпкерлікті тіркеу онлайн түрде жүргізілетіндіктен, кәсіпкерге электронды цифрлық қолтаңба қажет. ЭЦҚ-ны ХҚКО-да немесе egov.kz порталынан қашықтан алуға болады. Ол үшін «Мобильді үкімет» сервисіне тіркеліп, NCALayer бағдарламасын жүктеп алу қажет (мұның бәрі порталда қолжетімді). Сонымен қатар компьютерде веб-камера болуы керек. Салық органы жеке кәсіпкерлікті тіркеуден қандай жағдайда бас тартуы мүмкін?
Жеке кәсіпкер болу келесі жағдайларда мүмкін емес:
соттың бизнеспен айналысуға тыйым салуы;
қаруды сату немесе дәрі-дәрмек шығару сияқты жеке кәсіпкерге рұқсат етілмеген қызмет таңдалған жағдайда;
бір жыл ішінде өзіңізді банкрот деп жариялаған жағдайда;
Жеке кәсіпкерлік мәртебесі бар болған жағдайда — дәл сол атаумен екінші жеке кәсіпкерлікті тіркеу мүмкін емес.
Бас тартылудың салыстырмалы себебі — салық органын дұрыс таңдамау.
Жеке кәсіпкерлік ашылғаннан кейін не істеу керек?
Жаңадан ашылған бизнес жұмыс істеуі, пайда табуы және ресми түрде есептілікті тапсыруы үшін жеке кәсіпкерліктің төлемдерді қабылдау мүмкіндігі болуы керек. Ол үшін не қажет?
Банк шоты. Бұл шот қолма-қол ақшасыз төлемдерді қабылдау және жүргізу үшін қажет. Home Credit Bank-те оны онлайн 5 минут ішінде мобильді қосымшаның көмегімен ашуға болады. Бұл ретте бір жыл ішінде шотқа қызмет көрсету тегін болады.
Онлайн касса. Ол операциялар туралы деректерді сақтайды және оларды автоматты түрде салық органына жібереді. Касса арқылы төлемдерді қолма-қол ақшамен және банк картасымен қабылдауға болады.
POS-терминал клиенттерге QR-код бойынша төлем жасаудың тағы бір әдісін ұсынады. Кәсіпкер үш компонентті интеграцияланған жүйені қолдана алады. Ол онлайн-кассадан, POS-терминалдан және ERP шот бағдарламасынан тұрады. Осы үш модульдің жұмысы өзара байланысты. Мысалы, клиент төлемді терминал арқылы жасайды, ал онлайн-касса автоматты түрде чек береді және салық органы үшін деректерді сақтайды. Содан кейін ғана тауар ERP бағдарламасында қоймадан шығарылады.
Үш компонентті интеграцияланған жүйе есеп және есептілік жасауды жеңілдетеді. Сондай-ақ бұл жүйені пайдалану оңайлатылған салық салу жүйесі бойынша жұмыс жасайтын жеке кәсіпкерлік үшін салық жеңілдіктерін ұсынады: кәсіпкерлердің жарты жылдағы табыс шегін 70 048 АЕК-ке дейін көбейту құқығы болады. Үш компонентті интеграцияланған жүйе жергілікті Мемлекеттік кірістер басқармасы бөлімшесінде тіркелуі керек.
Қысқаша: Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті қалай ашуға болады?
Мұны тек онлайн түрде жасауға болады. Elicense.kz. порталында тіркелу немесе авторландыру қажет. Өтініш үлгісіне келесі деректерді енгізу керек: аты-жөні, ЖСН, мекенжайы, қызмет түрлері және салық салу режимі.
Деректерге электрондық цифрлық қолтаңбамен қол қойылуы керек. ЭЦҚ-ны ХҚКО-да немесе egov.kz порталынан қашықтан алуға болады.
Салық органы өтінішті бір жұмыс күні ішінде қарастырады. Содан кейін elicense.kz жеке кабинетіне жеке кәсіпкерліктің ашылғаны туралы хабарлама келеді. Осылайша жұмысты бастауға болады.
Жазда қандай бизнес ашуға болады. Әрине, жаз жылдың ең үздік мезгілдердің бірі: тамаша ауа-райы, жеміс-жидектер, қызықты саяхат, демалыс. Біздің сұрағымыз: жазда қандай бизнес жасауға болады? Өкінішке орай, әркім жазда демалысқа шықпайды. Жұмыс істейтін адамдар жазда бірнеше аптаға демалыс алады. Ал жұмыс істемейтіндер , керісінше, жазда жұмыс іздеп, жұмысқа шығады. Егер көп ақшаны армандап жүрсеңіз, тап осы мезгілде бизнесті ашу керек. Осы кезде, ең алдымен дұрыс мақсат қойып, ақшаны есептеп шығару керек. Осындай бизнестің басты қиындығы, ол жақсы кадрлар болуы, өйткені бұл жұмыс маусымдық және әркім келісе бермейді. Бірақ бәрі өзгереді. Уақыты жеткенде тұрақты қызметкерлерді табасыз. Бұл жұмыс жаз маусымда демалатын адамдарға арналған. Әсіресе студенттерге , 14 жасқа келген оқушыларға, декретте отырған әйелдерге және зейнеткерлерге. Алдымен осы жазда қандай іспен айналысатының таңдау керек. Осыған орай бірнеше ұсыныс бар.
Балмұздақ сату. Бірінші орында балмұздақ сату болып табылады. Осы тәттіні бәрі жақсы көреді, балалар да, ересектер де. Балмұздақтың ең көп сатылатын кезі, әрине жаз, өйткені жазда қатты ыстық болады. Бұл істі жаңадан ашқандарда арнайы мұздатқыш болу керек. Алдымен ЖК ашу керек және балмұздақ сататын орынды табу керек. Сосын жергілікті биліктен орынды жалдауға қажет. Содан кейін сауда қызметкерлерін іздеу керек. Жұмысқа алудын міндетті шарты медициналық сараптаманың болуы. Жаңа мұздатқышты сатып алу өте қымбат, сондықтан мұздатқышты қолдан сатып алуға болады. Сондай-ақ сізге күннен және жаңбырдан құтқаратын шатыр немесе қолшатыр сатып алу қажет. Сату үшін жерді тапсаңыз, сізге жеткізушілерді іздеу керек. Компаниямен келісім-шартқа отырып бірінші тапсырысты беріңіз.
жазда қандай бизнес. Сіздін сату орныныз жақсы табыс әкелсін десеңіз, адамдар көп өтетін жерді табу керек. Табысты жерге аялдамалар, саябақтар, балалар ойнайтын жерлер жатады. Үлкен жарнама іліңіз. Балмұздақ сату – ең тиімді бизнестердін бірі болып саналады. Бірақ барлығы сіздің сату орныныз қай жерде орналасқанына байланысты.
Велосипедтерді жалға беру. Табысқа қарағанда екінші орында велосипедтерді жалға беру бизнесі. Табысты жақсы алу үшін сіздің жалға беру жеріңіз саябақтардың қасында болу керек. Жастар және жұбайлар велосипед тебуді жақсы көреді. Және де велосипед тебу тамаша демалыстың бірі немесе спорттың да бір түрі болып саналады.
Алдымен ЖК бизнесін ашу керек. Сосын жергілікті биліктен орынды жалдауға керек. Содан кейін велосипедтің бірнеше түрін сатып алу қажет. Сіздің велосаябағынызда оннан астам велосипед болу керек. Сосын велосипед сақтайтын жерді ойластыру керек. Кішкентай гараж да болуы мүмкін. Әрине, тағыда сізге күні бойы істейтін жұмысшылар қажет.
жазда қандай бизнес. Осы іспен айналысаныз тиімділігі бір немесе бір жарым айдан кейін болады. Маусымның соңында сіздің табысыныз 150% өседі.
Балаларға арналған автокөліктерді жалға беру. Балаларға арналған автокөліктерді жалға берумен айналысуға болады. Балаларда ақша табу әрқашан оңай болды, өйткені балалар ата-анасын қайтседе көндіреді. Осындай жалға берудің он минуты 500 тенгеден асады. Егер ойын-сауық орталығында орынды жалдауға алсаңыз, осы бизнеспен жыл бойы айналысуға болады. Бірақ жаз бойы жалға беру жерлері көшеде, саябақтардың және дүкендердін қасында орналысады. Алдымен ЖК бизнесін ашу керек. Сосын жергілікті биліктен орынды жалдауға керек. Содан кейін бірнеше балаларға арналған автокөлік, мотоцикл сатып алу қажет. Осының бәрі бизнесті ашуға жеткілікті. Сонымен қатар жұмысшыны іздеу керек немесе өзіңізге отыруға болады. Осы іспен айналысаныз, тиімділігі екі айдан кейін болады. Және осы істі жыл бойы жалғастыруға болады. Пайдасын жыл бойы әкеледі. Жаз мезгілінде бизнесті ашу оңай. Бірақ сол үшін ақшаны есептеп шығару керек. Ең бастысы бәрін дұрыс ойластыру керек.
Ауылда қандай бизнес ашуға болады? Ауылдағы бизнесті бірнеше түрге бөліп қарастырамыз: Ішкі саудаға бағытталған бизнес. Яғни ауылдағы сауда. Бұл түрге 1000 тұрғыны бар, толығымен дерлік күйреуге ұшырай қоймаған ауылдарды жатқыза аламыз. ыртқы саудаға бағытталған бизнес. Бұл бизнес түрін кез-келген ауылдарда дамытуға болады. Және өнімдік тауарларды жақын маңдағы қалалардан алған жөн. Ішкі саудада жұмыс істеген күрделірек. Сыртқы саудаға бағытталған бизнес әлдеқайда тиімді. Сонымен бастайық. Егер сізде ауылда кішігірім үй мен қожалығыңыз бар болса,қосымша қаржылай салымсыз бизнесіңізді бастай аласыз. Не жайында әңгіме болмақ? Мысалы, сіз: Сатылымға кететін көкөніс, жеміс-жидектер, саңырауқұлақ және т.с.с өсіре аласыз. Бақша мен минималды еңбек құралдарыңыз бар болғандықтан, мол жеміс алу үшін ғана тер төгуіңіз керек. Ал дайын өнімдерді сіз өз бетіңізбен базарларда сатып ,дүкендерге немесе мейрамханаларға, алып-сатушыларға өткізе аласыз (бырақ бұл тәсіл фермер үшін тиімсіз болмақ). Тыңайтқыштар, өнімді қатпайтын қапшықтар, жол ақысы сияқты қосымша шығыс көздеріне 250’000 теңге көлемінде қаражат кетеді. Осыған ұқсайтын бизнес- сүт өнімдері мен малшаруашылығымен айналысуға болады. Табысыңызды жақсарту үшін, ерекше өсімдік, мал немесе құс түрлерін өсіруді қолға алып көріңіз. Мысалы: түйеқұс, шаяндарды өсіре отырып,оларды жақын арадағы мейрамханаларға жақсы ақшаға сата аласыз. Бiрақ түйеқұсты өсіру үшін,ең алдымен балапандарды сатып алып,жақсы жағдайларда өсуін қамтамасыз ету үшін 400’000 – 500’000 теңге көлемінде ақша қажет.
Табысты бизнесті омарта арқылы ұйымдастыруға болады. Бал саудасы әрқашанда тиімді іс болатын. Бастапқы салым омарта мен керекті құрылғылар үшін 400’000 теңгені құрайды. Бiрақ, мұндай бизнес түрімен айналысу оңай іс емес екенін білу керек. Жемісін жеу үшін: жергілікті жердің ауа-райын, табиғатын, балды алатын өсімдіктер жайлы ескерген абзал. Бiрақ өз бизнесіңді бастау үшін міндетті түрде бақшаға тәуелді болмаса да болады. Мысалы:
Орман ору, құрылысқа қажетті материалдарды өңдеу, кейіннен құрылыс дүкендеріне жекелеп қана қоймай,топтап сатуға болады. Шынымен де бұл қатты тиімді бизнес түрі емес,алайда өнімді дұрыс өсіріп,өңдеп отырса жақсы табысқа қол жеткізуге болады.Ағаш өңдейтін құрылғы цехін ашу үшін шамамен 1 000 000 теңгеден 5 000 000 теңгеге дейін қаржы жұмсауыңыз керек (құралдардың саны мен сапасына байланысты).
Жергілікті тұрғындардың қажеттіліктерін өтейтін құралдар мен өнімдері бар дөңгелекті дүкен. Ауылда дүкендердің аздығы мен тұрғындардың тауар үшін көрші ауылдарға бару керектігін ескере отырып, бұл айтарлықтай тиімді бизнес болмақ. Көлікті сақтандыру, жол ақысы, жөндеуден өту және т.б сияқты шығындары бар екенін ұмытпаған жөн. Тауарлы объект көзі болғандықтан СЭС рұқсаты тағы керек. Сонымен қатар кассалық аппарат пен келісім қажет. Автодүңгіршек алу үшін 1 000 000 теңгедей керек (егер жаңа емес екенін ескерсек).
Ауылдық туризм – қызықты әрі даму үстіндегі бизнес түрі. Егер сіз үлкен үй иесі болып, ондаған қонақты күте алсаңыз,қала шуылынан шаршап, демалысын ауылдық өмірді көрумен өткізгісі келетін адамдарды шақыра аласыз.Үлкен үй, монша, сапалы байланыс пен ғаламтор,керемет табиғат аясына көрініс, орман немесе көл болса, сіздің тиімді бизнес аша алатын мүмкіндігіңіз жоғары. Бұл бизнес түрінің кемшілігі-маусым. Ауылдық туризм бағасы 150’000 теңге болатын жақсы жарнаманы талап етеді. Уақыт өте келе бизнесіңіз сәтті болса,бірнеше қонақ үйлерін салуға немесе жалға алуға болады.
Ауылдық бизнесіңізді бастай отырып, міндетті түрде өніміңізді жариялайтын жеке ресми сайтыңызды ашыңыз
Аналарға қалай кәсіп ашуға болады?
Қазір мемлекеттік мекемелер аз қамтылған, көпбалалы отбасыларға, мүгедек жандар мен оралмағандарға, қоныс аударушыларға жұмыс тауып беру мен кәсіп ашып берудің қамын ойластырып жатқаны белгілі. Олардың бірі көмектесудің амалын тауып қойса, енді бірі әлі ойластырып әлек. Қоғамның әлсіз топтарына “Еңбек” мемлекеттік бағдарламасы арқылы ғана несие беріліп жатыр. Бұған үш бірдей мекеме жетекшілік етеді: облыстық Кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасы, Жұмыспен қамту бөлімі және “Атамекен” кәсіпкерлік палатасы. Кәсіп ашуға өтініш берген қала тұрғындарына несиені банктер берсе, ауыл тұрғындарына ауыл шаруашылығын дамытуға арналған корпорациялар береді, – дейді облыстық Кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасы. Өкінішке орай, кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған аталмыш “Еңбек” атты ірі мемлекеттік бағдарламада көпбалалы және аз қамтылған аналарға несие беруде белгілі бір артықшылықтар берілмеген. Тек несие алуға келген ананың жағдайы ғана ескеріледі. Ал екінші гранттың түрі – 250 мың теңгелік гранттар. Мұны жаңа бизнес-идея ұсынған азаматтар ала алады. Биылдан бастап аз қамтылған, көпбалалы аналар мен оралмандарға, мүгедек жандар мен қоныс аударушыларға да беріле бастады. Оған 68 млн теңгеге жуық қаржы бөлінген, 268 адамға грант беру көзделіп отыр. Қазіргі уақытта 119 адамға жалпы сомасы 30 млн теңге грант беріліп те қойды. Ал грантты алғысы келген аналар болса, аудандық жұмыспен қамту бөліміне келіп жүгінсе болады. Кейін бір айлық “Бизнес бастау” курсын оқып, құжаттарын жинайды. Кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған тағы бір ұйым “Атамекен” кәсіпкерлер палатасы қазіргі уақытта арнайы көпбалалы аналарға несие берудің жолдарын қарастырып жатыр. Бөлек бір бағдарлама құрастырып шығудың қамымен жүр. Аймақтық “Атамекен” кәсіпкерлік палатасы бұл бағдарламаның осы айдың аяғына дейін жасалып, қабылданып қоятындығын айтады.
Қыздарға арналған кәсіп түрлері:
Тұз үңгірі – әйелдерге арналған ең ыңғайлы кәсіп. Себебі мұндай бизнестің мақсатты аудиториясы көбіне әйелдер мен балалар. Ал бұл адамдармен тіл табысу қиынға соқпайды. Екіншіден, қарапайым әрі табысты кәсіп болып табылады. Барлық жұмысты галогенератор жасайды. Үшіншіден, үңгірдің ішін әрлеу шығармашылықты қажет етеді. Сонымен қатар тұз үңгірі шағын қалаларда да табысты бола алады.
Косметика сату.
Косметика саласында қандай жаңашылдық болуы мүмкін? Сән әлемінде шағын кәсіпкер өз пайдасын таба алатын нишалар жетерлік. Өйткені косметикалық құралдардың түрі көп: кәсіби және элиталы, табиғи немесе сәндік, бренд немесе қолмен жасалған косметика. Тіпті емдік косметиканың түрлері де кездеседі. Ал оны әлеуметтік желі арқылы, каталог арқылы, сауда үйіндегі шағын дүңгіршекте де сатуға болады.
Маникюр салоны.
Кәсіби маникюр орталықтарының жұмысы еш уақытта тоқтамайды. Дағдарыс кезінде алынған сауалнама бойынша әйелдердің тек 1% ғана өз ақшасын үнемдейтінін айтқан. Бұл маникюр салонының әйелдер үшін тиімді кәсіп екенін көрсетеді.
Өз ісіңізді түрлі форматта бастай аласыз: нейл-бар, маникюр кабинеті, маникюр студиясы, маникюрді үйде жасау. Сонымен қатар сән әлемінен арнайы білімнің болуын қажет етпейді. Шеберлерді өз салоныңызға жұмысқа шақыруға болады. Мұндай салон ашу үшін шамамен 800 000-900 000 теңге көлемінде қаражат керек.
Фреш-бар. Жаңа сығылған сусындар шөлді де жақсы қандырады. Сонымен қатар салауатты өмір салтын ұстанатындар үшін жақсы ұсыныс болады. Кәсіптің мұндай түрін ашу үшін көп шығын қажет емес. Ал оның дайындау техникасы өте қарапайым.
Көйлекті жалға беру – табысты әрі қыздар арасында танымал қызмет түрі. Қазіргі уақытта мұндай кәсіпті әлеуметтік желі арқылы да дамыта беруге болады. Басқару мен бизнестің құрылымы да аса күрделі емес. Сол себепті бизнес-идея бизнесті енді бастаушылар үшін тиімді. Көйлекке кеткен шығын 4-5 рет жалға берген соң қайтарылады.
Карамельдегі жемісті дайындау мен сату сізге қиындық туғызбайды. Өз қиялыңызға қарай жеміс пен тәттілерді үйлестіре алсаңыз болды. Әдетте карамельдегі алма мен шоколадқа малынған банандар сұранысқа ие. АҚШ-та мұндай тәттілер қалалық жәрмеңкелер мен мейрамдарда жиі сатылады. Жемісті карамельдейтін аппаратты (карамелизатор) 75-80 мың теңгеге сатып алуға болады. Ал көшедегі орынды дайындауға шамамен 300-400 мың теңге керек.
Кондитерлік бизнес. Егер сіздің бойыңызда тәтті тағамдар жасауға деген қабілет болса, бұл мүмкіндікті табыс көзіне айналдыруға асығыңыз. Үй жағдайында арнайы тапсырыспен тәттілер, атаулы күндерге арналаған ерекше торттарды көшірмесіз безендіру арқылы өзгелерден ерекшеленіп, тұтынушыларыңыздың санын арттырып, тұрақты табыспен, өз есіміңізді қайталанбас бренд ретінде қалыптастыру мүмкіндігіне ие боласыз. Сонымен қатар атаулы бренд түріне қызығушылық танытушыларға арнайы тәжірибелік сабақтар ұйымдастыру арқылы, әдеттегіден табыс көзін 20%-ға арттырасыз. Осыдан кейін аталмыш бренд түрін ауыл-аймақтарда, қалаларда кең көлемде таралуын қадағалап, дүкендер желісін іске қосуды мақсат етіңіз. Осы кәсіпті табыс көзіне айналдырып отырған Мадина Абайдың айтуынша, кәсіп өз шығынын толық ақтайды. Кез келген істі табыс көзі ретінде қалыптастыру қате. Егер оны хобби ретінде қабылдаса, адам одан ақша алумен қатар өз ісінен ләззат алады. Сондықтан оны сүйікті ісі ретінде қабылдауы керек. Біз дайын өнімді сататын сатушы емеспіз, сондықтан бұл саланы меңгеру үшін де білім алу қажет. Өзің жасаған тауарды адамдарға дұрыс ұсыну- басты қағида. Мысалы, сізден қандай да бір тәттіні алған адам оның дәміне, сапасына қарайды. Егер өнім ойдағыдай шықса, тұрақты тұтынушыларыңыз да көбейеді. Бұл өнімді сату үшін сатып алған заттың бағасын 3 есе көбейтіп жарнамалау қажет. Себебі адамның еңбегі, сонымен қатар коммуналдық шығыны бар. Екіншіден сіздің дамуыңыз үшін, келесі тортты жасау үшін де қаражат қажет. Сол себепті бұл сіздің жеке кәсібіңіз болғандықтан өнім өз-өзін ақтауы керек. Бұл бизнесті бастағысы келген адамның біріншіден қабілеті, екіншіден қызығушылығы болуы керек. Содан соң арнайы тәжірибелік сыныптардан өтсе, нәтижесі болады. Сонымен қатар нақты табыс әкелетін ортаны білуі қажет. Оның өнімі расымен де «өтетін зат па, өтпейтін зат па?» осыны анықтап алуы керек, сонымен бірге осы кәсіпті дөңгелетіп отырған кәсіпкерлердің кеңесіне жүгінген жөн. Басты міндет бастаған істі соңына дейін жеткізіп, адал қызмет ету.
Сұлулық салоны. Сұлулық салонын ашу қай кезеңде болмасын әрдайым сұранысқа ие. Егер шаш үлгісіне, қыздардың бетін әрлеуге не маникюр жасауға қызығушылығыңыз болса, бұл саланы үйде отырып-ақ табыс көзіне айналдыруға болады. Кәсіпті бастау үшін сізге арнайы құрал-жабдықтар, орынның санитарлық талапқа сай екенін дәлелдейтін кітапша қажет. Егер арнайы тәжірибелік курстан өткіңіз келсе, осы саланың білікті мамандарының сыныбынан өткен жөн. Мысалы, шаштараз бойынша орташа курс бағасы 20000-30000 теңге, маникюр 20000-35000 теңге, мейк ап 50000-100000 теңге, кірпік жапсыру 25000-35000 теңге аралығын құрайды. Аталған кәсіп түрінің біреуін меңгеріп алсаңыз, 1-2 жыл көлемінде сіз де тәжірибе жинап, арнайы курс өткізуіңізге болады. Кірпік жапсырумен айналысатын Аяулым Сабыржанова: «Бұл кәсіп түрімен нақты табыс табуға болады. Тек өз ісіңізді тиянақты орындауыңыз қажет. Мысалы, сізге келіп тұрған тұтынушының түр пішініне қарап кірпікті таңдау немесе сол адамның келбетіне жарасамды макияжды жасау үлкен роль атқарады. Бастысы сабырлық, ұқыптылық, тұтынушылармен жақсы қарым-қатынаста болу және жұмысқа деген сүйіспеншлік. Сонымен қатар материалдың сапалы болуына ерекше мән беріңіз, себебі тұтұнушыларыңыздың азаюы да көбеюі де осы жағдайға келіп тіреледі. Бір ай көлемінде осы кәсіп түріне жұмсаған қаражатыңызды өндіріп алуға болады. Себебі бастапқыда сіздің оқуыңызға, сонымен қатар құрал жабдығыңызға кететін шығын бар. Өзім кірпікті жабыстырып үйрену үшін арнайы курсқа бардым. Курс бағасы 25000-350000 теңге аралаығын құрайды. Көз өте сезімтал және онымен жұмыс істеу қауіпті болғандықтан, адам өзіне сенімді болғанша кем дегенде 15 сәнгерге жасап, тәжірибе жинауы қажет. Басында сәнгерлерге кететін шығын да өз қаражатыңыздан болады. Дегенмен үйреніп алғаннан соң, бұл шығынды да өндіріп аласыз. Мысалы, кірпіктің Алматы бойынша орташа бағасы 3500 теңге. Бастапқы 5-6 айда өзіңізге әр адамнан түсетін таза қаражат 2000 теңгені құрайды. Дегенмен курсты бірден өткізе аламайсыз. Квалификацияңызды көтеру арқылы, яғни 1-2 жыл тәжірибе жинап өткізгеніңіз тиімді. Қыз үшін сұлулық – мағынасын жоғалтпайтын дүние, сондықтан бұл саланың ретін тапсаңыз, өте ұтымды кәсіп түріне айналдыра аласыз.
Интернет желісі
Бүгінде интернет желісі – жаңа кәсіп түріне айналған. Адамдар мұны түрлі мақсатта пайдаланады, сондықтан кәсіп жан-жақты жүргізіледі. 1-нұсқа. Қазіргі кезде адамдар сыртқа шығып жүргеннен гөрі өздеріне қажет затты интернет-дүкен арқылы алғысы келеді. Егер арнайы интернет-дүкеніңізді ашсаңыз, сізге арнайы дүкен қажет болмайды. Себебі үйіңізде отырып-ақ тауарларыңызды ұсына аласыз. Тек тауарыңыздың жарнамасы жақсы жүргізілу керек. 2-нұсқа. Көпшілікті қызықтыра алатындай YouTube канал ашу; 3-нұсқа. Инстаграм желісінде пайдалы әрі қызықты блог жүргізу; Аружан Қаратай, интернет-дүкен арқылы кәсібін жүргізіп отыр: Интернет желісін әр адам түрлі мақсатта пайдаланады. Бастапқы кезде мен бұлай кәсібімді бастап кетемін деп ойламадым. Интернетті сол кездері тек уақыт өлтіру үшін ғана қолданыппын. Кейін мұның қыр-сырын біліп, өзімнің киімдер сататын интернет-дүкенімді ашуды көздедім. Қазіргі таңда бұл бизнесім қарқынды дамып келе жатыр. Инстаграм парақшасындағы жарнаманы дұрыс жүргізсеңіз, тұтынушылар да көп болады.
