Түркістан облысы, “Арыс қаласының адами әлеуетті дамыту бөлімі “Қабылсай” жалпы орта білім беретін мектебінде , “2022-2024 жылдарға кезеңінде “Құқықтық мәдениет” арнайы жобасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары” бойынша ІІБ-нің қызметкерлерімен бірлесе құқықтық мәселелер бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізілді. Іс-шараның басты мақсаты: Ұстаздар мен оқушылар арасында құқықтық мәдениет деңгейін арттыру болып табылады.
Құқық – бұл қоғамдағы адамдар арасындағы қатынастарды реттейтін, құқық нормаларымен белгіленген және мемлекетпен қорғалатын ережелер мен талаптардың жиынтығы. Құқықтың негізгі мақсаты – адамдардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, әлеуметтік тәртіпті қамтамасыз ету және әділдік орнату. Құқықтың негізгі элементтері. Құқықтық нормалар: Бұл құқықтың негізгі құрамдас бөліктері. Олар құқықтық актілер, заңдар, ережелер мен қаулылар түрінде болады. Құқықтық нормалар адамдардың құқықтары мен міндеттерін, сондай-ақ құқық бұзушылықтарға арналған жауапкершілікті анықтайды. Құқықтық қатынастар: Бұл құқықтық нормалар негізінде туындайтын адамдар арасындағы құқықтық байланыстар. Құқықтық қатынастардың субъектілері – жеке тұлғалар, заңды тұлғалар және мемлекет. Құқықтық жүйе: Құқықтың белгілі бір құрылымын білдіреді, яғни құқық нормалары мен институттарының (мысалы, азаматтық құқық, қылмыстық құқық, әкімшілік құқық) жиынтығы. Құқықтық жүйе қоғамның әлеуметтік, экономикалық және саяси құрылымына сәйкес қалыптасады. Құқықтың түрлері. Мемлекеттік құқық: Мемлекетпен қабылданған және қорғалатын құқық нормалары. Мемлекеттік құқықтың түрлері: Азаматтық құқық: Жеке тұлғалар арасындағы қатынастарды реттейді. Қылмыстық құқық: Құқық бұзушылықтарды анықтап, оларға жауапкершілікті белгілейді. Әкімшілік құқық: Мемлекеттік органдардың қызметін және азаматтардың құқықтарын реттейді. Конституциялық құқық: Мемлекеттің құрылымы мен азаматтардың құқықтарын қамтамасыз етеді. Халықаралық құқық: Мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар арасындағы қатынастарды реттейтін нормалар. Әдет-ғұрыптық құқық: Қоғамның дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына негізделген құқықтық нормалар. Құқықтың функциялары. Реттеуші функция: Адамдар арасындағы қатынастарды реттеу және әлеуметтік тәртіпті сақтау. Қорғаушы функция: Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау. Бейімдеу функциясы: Қоғамдағы өзгерістерге жауап ретінде құқықтық нормаларды өзгерту және жаңарту. Білім беру функциясы: Құқықтық білім мен сауаттылықты арттыру арқылы қоғамды құқықтық мәдениетке тәрбиелеу. Құқық – бұл қоғамдағы тәртіп пен әділеттілікті қамтамасыз ету үшін маңызды құрал. Құқықтық нормалар мен институттар азаматтардың құқықтары мен міндеттерін анықтай отырып, әлеуметтік қатынастарды реттейді. Құқықты білу және сақтау, азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру, құқықтық мәдениетті дамыту үшін маңызды.
Қазақстан Республикасының заңдары – бұл Қазақстан Республикасының Конституциясына, халықаралық құқыққа және ұлттық құқыққа негізделген, мемлекет тарапынан қабылданған нормативтік актілер мен құқықтық нормалардың жиынтығы. Қазақстан Республикасының заңдары құқықтық жүйені құрайды және қоғамдағы құқықтық тәртіпті, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін реттейді. Қазақстан Республикасының заңдары түрлері. Конституциялық заңдар: Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделген, мемлекеттің негізгі принциптерін, құрылымын және азаматтардың құқықтарын анықтайтын заңдар. Кодекстер: Нақты құқықтық салаларды реттейтін жинақталған заңдар. Қазақстан Республикасында бірнеше кодекс бар, мысалы: Азаматтық кодекс – азаматтық құқық қатынастарын реттейді. Қылмыстық кодекс – қылмыстар мен оларға жауапкершілікті белгілейді. Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекс – әкімшілік құқық бұзушылықтарды анықтап, оларға жауапкершілікті белгілейді. Еңбек кодексі – еңбек қатынастарын реттейді. Заңдар: Парламентте қабылданған және Президенттің қолдауымен күшіне енетін нормативтік актілер. Заңдар мемлекеттегі әртүрлі мәселелерді реттеуге арналған. Нормативтік құқықтық актілер: Министрліктер, мемлекеттік органдар мен жергілікті әкімдіктердің қабылдаған актілері, олар заңдар мен кодекстерді жүзеге асыруға бағытталған. Халықаралық келісімдер: Қазақстан Республикасының халықаралық құқыққа негізделген келісімдері мен шарттары, олар халықаралық нормаларды сақтау мен орындауға бағытталған. Қазақстан Республикасының заңдарын қабылдау процесі. Заң жобасын әзірлеу: Заң жобасын әзірлеу Парламенттің депутаттары, мемлекеттік органдар немесе басқа да ұйымдар тарапынан жүзеге асырылады. Депутаттардың талқылауы: Заң жобасы Парламенттің отырысында талқыланады. Депутаттар заң жобасын өзгерту, толықтыру немесе қабылдау туралы дауыс береді. Президенттің бекітуі: Заң жобасы Парламенттен өтсе, ол Қазақстан Республикасының Президентіне жіберіледі. Президент заң жобасын бекітеді немесе қайтарып жібере алады. Күшіне ену: Заң Президент тарапынан бекітілгеннен кейін, ол ресми түрде жарияланған сәттен бастап күшіне енеді. Қазақстан Республикасының заңдары мен құқықтық жүйесі
Қазақстан Республикасының заңдары құқықтық қатынастарды реттеудің негізі болып табылады. Олар азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, әлеуметтік әділеттілікті орнату, құқықтық тәртіпті сақтау және мемлекетаралық қатынастарды дамыту үшін қажет. Заңдарды білу және сақтау – азаматтардың құқықтық мәдениетін арттыруға, қоғамдағы құқықтық тәртіпті нығайтуға және азаматтық жауапкершілікті дамытуға мүмкіндік береді.
Заңды құрметтеу – бұл азаматтардың заңдарға, құқықтық нормаларға, құқықтық жүйеге және құқықтық тәртіпке деген оң көзқарасы мен оларға деген құрметі. Заңды құрметтеу құқықтық мәдениеттің, азаматтық жауапкершіліктің және қоғамдық тәртіптің маңызды элементі болып табылады. Заңды құрметтеудің маңызы. Құқықтық тәртіптің сақталуы: Заңды құрметтеу қоғамдағы құқықтық тәртіптің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Азаматтар заңдарды орындаған кезде, құқық бұзушылықтар саны азаяды. Әділдікті қамтамасыз ету: Заңды құрметтеу әлеуметтік әділдікке қол жеткізуге, құқықтардың теңдігі мен қорғалуының қамтамасыз етілуіне ықпал етеді. Азаматтық жауапкершілік: Заңды құрметтейтін азаматтар өз құқықтары мен міндеттерін түсініп, қоғамда жауапкершілікпен әрекет етеді. Сенім мен тұрақтылық: Заңды құрметтеу қоғамда сенімділікті, тұрақтылықты және бейбітшілікті қамтамасыз етеді. Бұл экономикалық, әлеуметтік және саяси даму үшін маңызды. Заңды құрметтеуді қалыптастыру жолдары. Білім беру: Заң мен құқықтық нормаларды мектептер мен университеттерде оқыту арқылы жастардың құқықтық сауаттылығын арттыру. Ақпараттық науқандар: Құқықтық мәдениетті насихаттайтын ақпараттық кампаниялар ұйымдастыру. Заңды құрметтеу, құқықтар мен міндеттер туралы ақпарат тарату. Мысал көрсету: Қоғамда құқықтық тәртіпті сақтау және заңдарды құрметтеу бойынша үлгі көрсететін тұлғаларды насихаттау. Мемлекеттік органдар мен құқық қорғаушылардың заңды сақтау үлгісін көрсету. Құқық қорғау органдарының қызметі: Заңды бұзған азаматтарға заңды түрде жауап беру, құқық бұзушылықтарға жол бермеу, сондай-ақ азаматтарды құқықтық білім беру жұмыстарын жүргізу. Заңды құрметтеу – құқықтық мәдениетті қалыптастырудың, азаматтық жауапкершілікті арттырудың және қоғамдағы құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудің негізі. Заңдарға құрметпен қарау, құқықтарды сақтау және қорғау арқылы азаматтар қоғамның тұрақтылығы мен әділдігін нығайтуға өз үлестерін қосады. Заңды құрметтеу – әрбір азаматтың міндеті және қоғамның дамуы үшін маңызды фактор.
Заңға бағыну – бұл азаматтардың, ұйымдардың және мемлекет органдарының заңдарға, құқықтық нормаларға және құқықтық актілерге құрметпен қарап, оларды сақтауы. Заңға бағыну құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудің, әлеуметтік әділдікті қолдаудың және азаматтық жауапкершілікті арттырудың негізгі аспектілерінің бірі болып табылады. Заңға бағынудың маңызы. Құқықтық тәртіп: Заңға бағыну қоғамдағы құқықтық тәртіпті қамтамасыз етеді. Заңдардың сақталуы азаматтардың құқықтарын қорғауға, әлеуметтік қатынастардың тұрақтылығына ықпал етеді. Әділеттілік: Заңдарға бағыну әділеттілік принциптерін сақтау мен құқықтық нормаларды орындауға көмектеседі, бұл өз кезегінде қоғамдық сенім мен тұрақтылықты арттырады. Азаматтық жауапкершілік: Заңға бағынатын азаматтар өз құқықтары мен міндеттерін түсініп, қоғамда жауапкершілікпен әрекет етеді. Бұл құқықтық мәдениетті дамытуға мүмкіндік береді. Құқықтық мәдениетті дамыту: Заңға бағыну құқықтық мәдениетті қалыптастырып, азаматтар арасында заңдарға құрметпен қарау дәстүрін нығайтады. Заңға бағынуды қамтамасыз ету жолдары. Құқықтық білім беру: Мектептер мен жоғары оқу орындарында құқықтық білім беру бағдарламаларын енгізу, жастарға заңдар мен құқықтық нормаларды үйрету. Ақпараттық науқандар: Заңның маңыздылығын түсіндіруге арналған ақпараттық науқандар мен семинарлар ұйымдастыру. Құқық қорғау органдарының қызметі: Заңды бұзушыларға қатысты тиісті шаралар қолдану, құқық бұзушылықтарды анықтау мен алдын алу. Құқықтық институттардың қызметі: Заңдарды түсіндіру және азаматтарға құқықтық көмек көрсету арқылы құқықтық білім мен сауаттылықты арттыру. Сот және құқық қорғау жүйесі: Соттардың заңды сақтауын қамтамасыз ету, азаматтардың құқықтарын қорғау арқылы заңға бағынуды нығайту. Заңға бағыну – құқықтық тәртіпті, әлеуметтік әділдікті және азаматтық жауапкершілікті қамтамасыз ету үшін аса маңызды. Заңдарға құрметпен қарау және оларды сақтау арқылы азаматтар қоғамның тұрақтылығын, бейбітшілікті және әділеттілікті қамтамасыз етуге өз үлестерін қосады. Заңға бағыну – әрбір азаматтың міндеті, және құқықтық мәдениетті дамыту үшін қажетті жағдай.
- Latest
