Қазақстан алуан ұлтты бауырына басқан, бейбітшілік пен татулықты әлемге үлгі еткен достықтың, ынтымақтың елі. Мемлекетімізде мұраты мен тілегі бір қаншама ұлттар мен ұлыстар тату-тәтті ғұмыр кешуде. Еліміздегі татулық пен өзара түсіністіктің символына айналған «1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі күні» – мерекесі бүгінде түрлі этнос өкілдерінің ынтымағы жарасым тапқан біздің Ордабасы ауданының мәдениет сарайында кең көлемде аталып өтті. Іс-шараға құрметті меймандар ретінде ауданымыздағы түрлі этнос өкілдері, ақсақалдар, әжелер, ардагерлер және жастар шақырылды. «Темірлан» халық театры және «Жас толқын» балалар мен жасөспірімдер театры, «Қазақ» биі және «Шаттық» би тобының қатысуындағы «Бірлігіміз жарасқан» композициясымен бастау алған мерекелік шарада алғашқы сөз кезегі аудан әкімінің орынбасары Илияс Тұрниязға берілді. Әкім орынбасары ынтымақ пен бірліктің, қоғамдық келісім мен тұрақтылықтың, ұлтаралық түсіністіктің маңызына және татулықты сақтауға сүбелі үлес қосып келе жатқан бірегей ұйым «Қазақстан халқы Ассамблеясының» 30 жылдығына орай өткен сессиядағы Мемлекет басшысының тұжырымына тоқтала келіп, жиналған жұртшылыққа жүрекжарды құттықтауын жеткізді. Концерттік бағдарлама одан әрі аудандық Маслихат төрағасы Бақдәулет Жұмабеков пен облыстық Қазақстан Халқы Ассамблеясының Ордабасы ауданы бойынша ақсақалдар кеңесінің төрағасы Сәтенов Ермекбайдың құттықтау лебіздерімен жалғысып, ҚР Мәдениет қайраткері Ә. Нұрмағанбетов «Айналдым елім» әнін шырқады. Консерт мерекенің мәніне орай өнерпаздар мен өнер ұжымдарының орындауындағы әр түрлі ұлттардың ән , би, күй сынды туындыларымен толығып, мәдениет үйінің әншілері шырқаған «Бірлігіміз жарасқан» патриоттық әнімен түйінделді.
Әрі бұл күн, Қазақстан халқы үшін ең ірі мерекелердің бірі. Еліміздің барлық өңірлерінде дерлік 1 мамыр тойланады. Мақсаты, ел ішіндегі түрлі ұлт пен дін өкілдерінің бір-біріне деген сый-құрметін арттырып, татулықты, бірлікті, ортақ құндылықтарды насихаттау. «Бірлік болмай тірлік болмас» деген атам қазақ. Берекені көздеген ел мерекелі тірлік жасаудан жалықпаған.. «Береке бастауы бірлік, ел іші тату тірлік» қағидасын ұстанған ел үшін бұл мейрамның орны ерек. Жыл сайын атаулы мерекеде Қазақстан аумағында тұрып жатқан 130-дан астам ұлт пен ұлыс өкілдері киелі қара шаңырақта тату-тәтті, береке мен бірлікте, бейбітшілік пен ынтымақта өмір сүріп жатқандығын тойлайды. Еліміздегі этностарды бұрынғыдан да жақындастыру үшін бүкіл Қазақстанда жаппай патриоттық шерулер өтеді. Бүгінде «Достық» атты бір шаңырақ астына шоғырланған әрбір ұлттық-мәдени орталықтар мерекеде ән айтып, би билеп, жалпыхалықтық мейрамда дәстүр мен салтқа толы түрлі көріністер көрсетіледі. Халықтың көңіл-күйін көтеру үшін түрлі спорттық жарыстар ұйымдастырылады. 1 мамыр – Қазақстандағы 20 жылда құрған негізгі мереке. 1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі күні. 1995 жылдың наурызында дүние жүзіне үлгі болып отырған, ұлтаралық татулық пен тұрақтылықтың феномені – Қазақстан халықтары Ассамблеясы құрылды. Бұл ешбір елде болмаған ерекше, саяси маңызы зор құрылым. Ассамблея 365 мүшесі, 471-ден астам республикалық, өңірлік, облыстық, қалалық ұлттық-мәдени бірлестіктері 500-ге жуық кіші ассамблея мүшелерінің бастарын біріктіріп, біздің ортақ үйіміз – Қазақстанда шынайы достықты қамтамасыз етіп келеді. Бүгінде әрбір ұлтқа салт-дәстүрлерін жаңғыртуға, мәдениеті мен әдебиетін дамытуға, тілінің жетілуіне қамқорлық көрсетілуде. Осының бәрі Елбасының қоғамдағы азаматтық ынтымақтастық пен ішкі саяси тұрақтылықты сақтау стратегиясын дұрыс таңдап, ұлтаралық қатынастарды реттеудің тиімді тетіктерін жасай білуінің арқасында мүмкін болуда.
1 мамыр мерекесі туралы қызықты мәліметтер. Өзара түсіністік, ұстамдылық, әр түрлі ұлттар өкілдерінің рухани және мәдени құндылықтарына құрметпен қарау әдебі барлық этностарға ортақ жалпы халықтық идеалдар мен қасиеттерді қалыптастыруға әсер етті. Нәтижесінде әрбір ұлт конституциялық құқықтық заңнама негізінде өзіне тән этностық ерекшелігін сақтай отырып, Қазақстанның қоғамдық құрылымына үйлесті сіңісе білді. Қазақстанның саяси жүйесінде маңызды тұтқа болып табылатын Ассамблея бүгінгі таңда барлық этностардың мүддесін ортақ қазақстандық мүддеге айналдыруды, ұлттық ерекшеліктеріне қарамастан барлық азаматтардың құқығы мен еркіндігін сақтауды қамтамасыз ететін қоғамдық институт ретінде толығымен қалыптасты. Қазақстанда тұратын барлық ұлттар мен этностар қалыптастырған ел бірлігі мен тұрақтылықты сақтауға бағытталған қазіргі мол тәжірибе этнос аралық проблемаларды шешудің әлемдік тәжірибесіне енуде. Қазақстанның бірлігі күні барлық балабақшалардан бастап, мектеп, университеттерде, колледждер мен ЖШС, жекеменшіктегі кәсіпорындар мен мемлекеттік ұйымдарда айтарлықтай атап өтіледі. Мақсаты – Қазақстан халқының бірлігін нығайту, жастарды достық пен ынтымақтастықта өмір сүруге тәрбиелеу.
Қазақстан халықтарының бірлігі күні – еліміздің ең маңызды мерекелерінің бірі. Бұл күн 1 мамырда атап өтіледі және Қазақстан Республикасының көпұлтты қоғамының бірлігін, татулығын, достығын және ынтымақтастығын білдіреді. Мереке 1996 жылдан бастап ресми түрде тойлана бастады және жыл сайын еліміздің әр өңірінде кең көлемде атап өтіледі. Қазақстан – түрлі этностар мен мәдениеттердің тоғысқан жері. Біздің елімізде қазақтар, орыстар, өзбектер, украиндар, немістер, татарлар, корейлер және басқа да көптеген ұлттар мен ұлыстар тұрады. Олардың әрқайсысы Қазақстанның мәдениеті мен тарихына өз үлесін қосып, еліміздің дамуына ықпал етуде. Қазақстан халықтарының бірлігі күні – осы көптүрлілікті атап өтіп, әрбір азаматтың өз мәдениетін, тілін, дәстүрлерін сақтауға және дамытуға мүмкіндік беретін мереке. Бұл мерекенің маңызы тек ұлттық бірлікте ғана емес, сонымен қатар еліміздегі бейбітшілік пен келісімді нығайтуда. Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясы – еліміздегі түрлі этностардың мүдделерін қорғап, олардың арасындағы достықты нығайтуға бағытталған маңызды институт. Ассамблеяның жұмысы халықтардың бірлігін қамтамасыз етуге, мәдени алмасуды дамытуға, ұлттық дәстүрлерді сақтауға және жастарды патриотизмге тәрбиелеуге бағытталған. Қазақстан халықтарының бірлігі күні мерекесі аясында еліміздің әр өңірінде түрлі іс-шаралар ұйымдастырылады. Концерттер, көрмелер, спорттық жарыстар, ұлттық тағамдар жәрмеңкелері – бұл мерекенің ажырамас бөлігі. Адамдар бір-бірімен танысып, өз мәдениеттерімен бөліседі, достық қарым-қатынастарын нығайтады. Мереке барысында әр ұлттың дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары көрсетіліп, халықтың мәдениеті мен өнері насихатталады.
Бірлік пен ынтымақ – кез келген қоғамның, халықтың, ұлттың дамуы мен өркендеуінің негізі. Бұл екі ұғым бір-бірімен тығыз байланысты, әрі оларсыз қоғамның тұрақтылығы мен тыныштығы бұзылуы мүмкін. Бірлік – адамдардың ортақ мақсатқа, ортақ мүддеге бірігуі, ал ынтымақ – сол бірліктің нәтижесінде туындайтын өзара қолдау, түсіністік және достық. Бірліктің маңызы тарихтан белгілі. Кез келген халықтың тарихында бірлік кезеңдері мен дағдарыстары болады. Мысалы, қазақ халқының тарихында көптеген қиын кезеңдер болды: жоңғар шапқыншылығы, кеңес дәуіріндегі репрессиялар, т.б. Осы қиындықтарды жеңу үшін халықтың бірлігі қажет болды. Бірлік арқасында қазақ халқы өз мәдениетін, тілін, дәстүрлерін сақтап қалды. Бірлік – халықтың рухын көтеретін, оны алға жетелейтін күш. Ынтымақ та бірліктің маңызды құрамдас бөлігі. Ынтымақ болған жерде адамдар арасында сенім, сыйластық, түсіністік орнайды. Бұл, өз кезегінде, қоғамдағы әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Ынтымақтың арқасында адамдар бір-біріне көмек көрсетіп, қиындықтарды бірге жеңеді. Мысалы, қазіргі замандағы пандемия кезінде адамдардың бір-біріне қолдау көрсетуі, көмек көрсетуі – ынтымақтың жарқын көрінісі. Бірлік пен ынтымақтың маңызы тек тарихи кезеңдермен шектелмейді. Бүгінгі таңда жаһандану дәуірінде, түрлі мәдениеттер мен ұлттардың араласуында, бірлік пен ынтымақтың рөлі арта түсуде. Әр түрлі мәдениеттер мен діндер арасындағы түсіністік пен сыйластық – әлемдегі бейбітшіліктің кепілі. Бірлік пен ынтымақ арқылы біз өзіміздің ұлттық ерекшеліктерімізді сақтай отырып, әлемдік қауымдастықтың бір бөлігі бола аламыз.
Ынтымақ-бірлік – адамзат қоғамының маңызды құндылықтарының бірі. Адамдар топ болып өмір сүрген сәттен бастап, бірлік пен ынтымақтың маңызы арта түсті. Қоғамдасттықты құру, бірге әрекет ету және ортақ мақсаттарға жету үшін адамдарға ынтымақ қажет. Бірлік – бұл әр адамның басқа адамдармен түсінісіп, ортақ мүдделерді бөлісуі. Бірліктің негізінде өзара сенім, түсіністік және қолдау жатыр. Қоғамда бірлік орнаған кезде, адамдар өздерінің жеке мүдделерінен гөрі, жалпы қоғамның мүддесін жоғары қояды. Бұл қоғамда тыныштық пен тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Ынтымақ – адамдардың бірлесіп әрекет етуі. Ынтымақты қоғамда әрбір адам өзінің жауапкершілігін түсініп, ортақ іс үшін үлес қосады. Бұл – қоғамның алға жылжуына және өркендеуіне мүмкіндік беретін күш. Ынтымақ-бірлік басталуы – бұл адамдардың өзара түсінісіп, бір мақсатқа жетуге ұмтылуы. Бұл сәтте адамдар өздерінің жеке көзқарастарын кейінге қалдырып, жалпы мақсатқа бағытталады. Осындай бірлік басталған кезде, қоғамда үлкен өзгерістер орын алады. Мысалы, Қазақстанның тәуелсіздікке қол жеткізуі мен дамуы ынтымақ-бірліктің нәтижесі. Ынтымақ-бірлік басталуы әрқашан оңай бола бермейді. Адамдар арасында түсініспеушіліктер, даулар, түрлі көзқарастар болуы мүмкін. Бірақ, егер адамдар өзара диалогқа дайын болып, ортақ мақсатқа жету үшін күш біріктірсе, онда бұл қиындықтарды еңсеруге болады. Ынтымақ-бірлік – бұл қоғамның негізі. Ол адамдардың бірге әрекет етуіне, қоғамның тұрақтылығы мен дамуына жол ашады. Ынтымақ-бірлік басталуы – әрбір қоғамның өркендеуінің кілті. Осы құндылықтарды бағалап, оларды дамыту арқылы, біз болашаққа сеніммен қарай аламыз.
Қазақ халқының өмірлік тәжірибесінде «бірліктің» маңызы орасан зор. Қазақ өз тарихында бірліксіз тірлік қылғанда ғана қапыда қалып отырды. Бірлік адамдар арасындағы ынтымақтың, жарасымды татулықтың көрінісі, ел болудың бірден-бір алғышарты. Ол белгілі бір топтың, ұжымның, халықтың, жалпы адам баласының мақсат, мұрат, мүдделері тоғысынан туындайды. Қазақ халқы бірліктің күнделікті тіршіліктегі орны мен маңызын “бірлік болмай тірлік болмас”, “бірлік түбі – береке”, “алтау ала болса, ауыздағы кетеді, төртеу түгел болса, төбедегі келеді” деп түйген. Бірлікті ыдыратып, ірітуші күш – күншілдік, іштарлық, араздықтық деп тауып, жұртшылықты мұндай жағымсыз қасиеттерден бойын аулақ салуға шақырған. Бірлік елдіктің, ұлт болып ұйысып отырудың басты кепілі саналған. Сондықтан, ел тізгінін қолына ұстаған адамдар – ақсақалдар, билер, хандар ел ішіндегі асқынған дау, ушыққан жанжалды тыйып, шешім қабылдағанда ел бірлігіне сына түспеу жағына баса көңіл бөлген. Бірлік түбі – береке. Иә, ауызбірлік пен түсіністік, қарапайым сыйластық үстемдік құрған жерлерге қашанда нәтижелі істердің үйір болатыны белгілі. Біздің елімізде қалыптасқан ұлттар тұтастығы мен халықтар достығының арқасында бүгінде мемлекетіміз өркендеп, ілгері басып келеді. Біздің мемлекетіміздің басты жетістігі еліміздің халықтарының ұлтаралық және конфессияаралық келісімі, өзара түсіністігі мен сыйластығы болып саналады. Қазақстанның көпұлтты халқының татулығы, ынтымақтастығы, бейбітшілігі біздің еліміздің баға жетпес байлығы. Қазақстан тарихының едәуір бөлігі – оны мекендейтін халықтардың этностық және мәдени өзара іс-қимылдарының тарихы. Әлемдік тарихта әртүрлі ұлт өкілдерінің бір жерде, бір елде бірлесіп өмір сүруі – әсте де тың құбылыс емес. Бұл ретте, Қазақстанның көпұлттылығы ғасырларға созылып, уақыттардан жалғасын тауып, сабақтасып келеді. Қазақстан тәуелсіздік алған алғашқы күннен-ақ адамзат үшін ең қымбат қазына – ұлтаралық татулықты, конфессияаралық келісімді, өзара түсіністік пен құрмет сезімін, жарастық пен келісімді – қастерлеп сақтай отырып, еркін дамуда. Бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі достықтың бай тәжірибесі ұлттық татулық пен келісімнің ғана халықтардың экономикалық теңдігі, саяси және мәдени дамуын, өзара достықты, ұлттық мүдделер мен ұлттық ерекшеліктерді, тілдердің бір-біріне деген құрметін қамтамасыз ете алатынын көрсетті. Елбасының, мемлекетіміздің стратегиялық мақсаттарында ұлтаралық татулықтың, халықтардың өзара түсіністігі мен келісімін нығайта беру, оларды алдағы уақытта топтастырып, жарастыра беру айрықша орын алды. Бүгінгі күні қоғамымыздағы ауызбірлік, тұрақтылық пен туысқандық қарым-қатынас соның нәтижесі деп айта аламыз. Бүгінде тәуелсіз мемлекет атанып, ел-халық болып қалыптасудың күрделі үдерістерін бастан кешіріп жатқан кезеңде ұлттық келісімді, дінаралық татулықты қамтамасыз ету бүгінгі күннің өзекті міндеті болуы да сондықтан.
Ел ішіндегі бірлік – кез келген мемлекеттің тұрақтылығы мен дамуының негізі. Бірлік, ең алдымен, халықтың арасындағы келісім мен түсіністікті, мәдени және этникалық әртүрлілікті құрметтеуді білдіреді. Қазақстан сияқты көпұлтты мемлекеттер үшін ел ішіндегі бірлікті сақтау – стратегиялық маңызды міндет. Бұл мақалада ел ішіндегі бірлікті сақтаудың маңызы, тәсілдері және қазіргі заманғы мәселелері қарастырылады. 1. Ел ішіндегі бірліктің маңызы. Ел ішіндегі бірлік – әлеуметтік тұрақтылықтың, экономикалық дамудың және саяси тұрақтылықтың негізі. Бірлік болмаған жағдайда, қоғамда келіспеушіліктер, жанжалдар мен қақтығыстар туындауы мүмкін. Бірліктің маңыздылығын атап өтетін бірнеше аспектілер: Әлеуметтік тұрақтылық: Халықтың арасындағы бірлік әлеуметтік тыныштықты қамтамасыз етеді. Әр түрлі этникалық топтардың арасындағы келісім мен түсіністік қоғамдағы тұрақтылықты нығайтады. Экономикалық даму: Бірлік экономикалық ынтымақтастықты арттырады. Халықтың бірлігі экономикалық жобаларды жүзеге асыруда, инвестиция тартуда және кәсіпкерлікті дамытуда маңызды рөл атқарады. Саяси тұрақтылық: Бірлік саяси жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Халықтың бірлігі саяси процестерге қатысуын арттырады, бұл демократиялық институттардың дамуына ықпал етеді.
Қазақстан халқы үшін 1 мамыр ынтымақ пен бірлікті паш ететін күн. «Береке бастауы бірлік, ел іші тату тірлік» қағидасын берік ұстанған ел үшін бірлік күнінің орны қашан да ерекше. Бір тудың астында тату-тәтті ғұмыр кешіп жатқан түрлі ұлттар мен ұлыстардың өкілдері бұл күнді ерекше мақтанышпен атап өтеді. Еліміздің түкпір-түкпірінде ән шырқалып, күй төгіледі. Бұл әркім өзінде барымен мақтанып, өзгенікіне сүйсінетін күн. «Бірлік болмай, тірлік болмас»,- дейді дана халқымыз. Бұл тегіннен-тегін айтылмаса керек. Қашан да татулықты, достық пен ынтымақты дәріптеп, болашақтың бірліксіз болмайтынын болжай білген бабаларымыз осы қағиданы басты бағыт етіп ұстағандай. Осындай асыл қасиет атадан балаға мұра болып, жалғасын тауып келеді. Халқымыздың бүгінгідей аласапыран дәуірдебірлік пен татулықты жоғары қойып, бір арнағатоғыстыра түсуі – әлемдік аренадағы беделіміздің озық үлгісіне айналғандай. Біз, осындай жетістіктерімізді мақтан тұтамыз. «Бірлік түбі – береке» деген қанатты сөздің мән-мағынасы бүгінде одан әрі арта түскендей. Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесі бүгінгі таңда бейбіт өмір мен ынтымақта өмір сүріпотырған ел тұрғындары үшін ыстық ықылас пен достық ниеттің дәстүрі, асыға күтер мейрамы. 1 мамыр – әрбір қазақстандық үшін отанға деген сүйіспеншілік пен патриоттық сезімнің, азаматтық борыш пен жалпы ұлттық келісімнің жарқын үлгісіболып қала бермек. Қазақстан халқының бірлігі мерекесі күні ел азаматтары ұлт пен ұлыстың өткен кезеңдегі тарихы мен оның сабақтастықтарын дәріптеп, әлемдік қауымдастық тарапынан жоғары бағаланған қазақстандық татулық пен келісімді паш етеді. Еліміздің басты қорғаушы күші – қоғамдық келісім мен этносаралық үйлесімді сақтау-алдымызда тұрған басты міндеттердің бірі.Қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылық – біздің басты байлығымыз! Осындай жетістікті бағалау,сақтау жолында аянбай еңбек ету әрбір Қазақстан азаматының қасиетті борышы болып табылады. Жүзі басқа болғаны мен жүрегі бір, тілі басқа болғанымен тілегі бір, мақсат-мүддесі ортақ, бірлігі мықты, достығы берік ұлттар қазақ елінің салт-дәстүріне, ұлттық құндылықтарына құрметпен қарайды. Қазақ халқының қарапайымдылығын, қонақжайлығын, бауырмалдығын ерекше мақтан тұтады. Олай болса, еліміздің бірлігі арта берсін! Егемендігіміз баянды болсын! Қазақстан халқының бірлігі күні жасасын!
