Түркістан облысында әкімшілік істер бойынша семинар-тренинг өтті

Түркістан облыстық соты ғимаратында “Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелерін шаруа немесе фермер қожалығын, ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін беру ерекшеліктері” тақырыбында семинар-тренинг өткізілді. Іс-шараға Түркістан облыстық сотының әкімшілік істері жөніндегі сот алқасының судьялары, Түркістан облысының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының судьялары, жергілікті аудандық ауылшаруашылығы және жер қатынастары бөлімініңбасшылары мен басшы орынбасарлары қатысты. Семинар-тренинг барысында Түркістан облысының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының судьясы Ж.Дербісалиева осы санаттағы істердің сотта қарау барысында конкурс жариялағанда және оны өткізгенде жер комиссиясымен Қазақстан Республикасының Жер кодексінің талаптарының жиі бұзылуы, комиссияның хаттамалық шешімінің талаптарға сай болмауы негіз болғанын айтып, статистикалық мәліметтерін және жер комиссиясының хаттамаларын түзуде кететін қателіктерін, аудио-бейне жазбалардың қағидатқа сай сақталмайтынын, заңда көзделген мерзім ішінде жер комиссияның жұмысшы органының сайтына салынбайтынын, комиссия отырысы барысында интернет ресурстарда тікелей эфирге қосылмайтындарын, конкурс өткізілгенде сауда-сатыққа қойылған жерлердің орналасқан жер бойынша ауылдық округ, кент әкімдерінің қатысуынсыз өткізілетіндерін, ашық дауыс беру тәртібі сақталмайтынын, яғни әкімшілік тәртіп дұрыс жүргізбеу нәтижесінде конкурстық хаттамалар заңсыз деп танылатынын жеткізді. Семинар аяғында қатысушылар өздерін қызықтырған сұрақтарын қойып, жауаптарын ала-алды.
Әкімшілік іс – бұл құқық бұзушылық туралы деректерді зерттеп, тиісті шешім қабылдауға арналған іс жүргізу. Әкімшілік құқық бұзушылықтар заң бұзушылықтардың кіші түрі болып саналады және қылмыстық құқық бұзушылықтарға қарағанда жеңілірек жазаға тартылады. Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі бойынша мұндай істерге кішігірім жол ережелерін бұзу, қоғамдық орындарда тәртіпсіздік жасау, экологиялық заңнаманы бұзу және басқа да құқық бұзушылықтар жатады. Әкімшілік іс жүргізу кезінде мынандай қадамдар қарастырылған: Құқық бұзушылықты анықтау – құқық қорғау органдары немесе уәкілетті тұлғалар бұзушылықты тіркейді. Деректер жинау – құқық бұзушылықтың болғанын дәлелдейтін айғақтар жиналады (айғақтар, куәлардың жауабы, фотосуреттер, бейнежазбалар). Тергеу жүргізу – істі егжей-тегжейлі қарастыру арқылы құқық бұзушының жауапкершілік дәрежесін анықтау. Шешім қабылдау – әкімшілік жаза немесе айыппұл салу, ескерту жасау немесе басқа да шаралар белгіленеді. Әкімшілік жаза ретінде айыппұл, арнайы құқықтан айыру (мысалы, көлік құралын басқару құқығынан), әкімшілік қамау сияқты шаралар қолданылуы мүмкін.
Әкімшілік істер – бұл құқықтық жауапкершілікке тартуға негіз болған әкімшілік құқық бұзушылықтарды қарастыру және шешу мақсатында қозғалған істер. Әкімшілік істерді қарау барысында Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі қолданылады, және бұл істерге заң бұзушылықтың жеңіл түрлері жатады. Әкімшілік істердің басты мақсаты – құқық бұзушылықтың алдын алу, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қорғау, азаматтардың құқығын қамтамасыз ету. Әкімшілік істердің негізгі түрлері: Жол ережелерін бұзу істері – жүргізушілердің жылдамдықты арттыруы, жолда жүру ережелерін сақтамауы немесе қауіпсіздік белдігін тақпауы сияқты істер. Қоғамдық тәртіпті бұзу істері – мысалы, қоғамдық орында ұсақ бұзақылық жасау, тыныштықты бұзу, рұқсат етілмеген жерлерде темекі шегу. Экологиялық заң бұзушылықтар – қалдықтарды заңсыз төгу, орман және су қорғау ережелерін бұзу. Кәсіпкерлік қызметке қатысты бұзушылықтар – тіркелмеген қызмет жүргізу, салықтарды уақытылы төлемеу, лицензиясы жоқ қызмет көрсету. Иммиграциялық заңнама бұзушылықтары – елге заңсыз кіру немесе болу, көші-қон ережелерін бұзу. Әкімшілік істерді қарау процесі келесі кезеңдерден тұрады: Құқық бұзушылықты тіркеу: Құқық қорғау органдары немесе басқа уәкілетті органдар құқық бұзушылықты тіркейді және деректерді жинайды. Істі тексеру және айғақтарды жинау: Дәлелдемелер, куәгерлердің жауаптары, фото және видео материалдар жинақталады.
Шешім қабылдау: Істі сот немесе уәкілетті органдар қарастырып, құқық бұзушыға әкімшілік жаза тағайындайды (айыппұл, ескерту, қамау, арнайы құқықтан айыру және т.б.). Әкімшілік істерді қараудың негізгі мақсаты – заң бұзушылықтарды болдырмау және азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғау.
Әкімшілік істі жүргізу – құқық бұзушылық анықталғаннан кейін жүргізілетін ресми іс жүргізу процесі. Бұл процесс арқылы құқық бұзушылық мән-жайлары зерттеліп, кінәлі тұлғаға тиісті жаза немесе шаралар қолдану туралы шешім қабылданады. Әкімшілік істі жүргізудің әр кезеңінде белгілі бір тәртіптер мен ережелер сақталады, бұл заңдылықты және әділдікті қамтамасыз етеді. Әкімшілік істі жүргізу кезеңдері: Істі қозғау: Әкімшілік құқық бұзушылық анықталған жағдайда, құқық қорғау органы немесе уәкілетті тұлға әкімшілік істі қозғау туралы шешім қабылдайды. Бұл жерде құқық бұзушылықтың нақты сипаттамасы көрсетіледі және іс жүргізу басталады. Айғақтарды жинау және тіркеу: Істің мән-жайын анықтау үшін қажетті айғақтар жиналады. Бұл фото және видео материалдар, куәгерлердің көрсетімдері, сараптама қорытындылары сияқты дәлелдер болуы мүмкін. Құқық бұзушыны таныстыру және жауап алу: Құқық бұзушылық жасаған тұлға іс жүргізу процесі туралы хабардар етіледі, оған өз пікірін білдіруге, айғақтар ұсынуға, куәларды шақыруға құқығы беріледі. Істі қарау: Әкімшілік істі қарау процесі белгіленген органда немесе сотта жүргізіледі. Осы кезде істің барлық материалдары талқыланады, құқық бұзушының кінәсі немесе кінәсіздігі анықталады. Шешім қабылдау: Барлық дәлелдер негізінде құқық бұзушыға қатысты шешім шығарылады. Бұл шешімдер әкімшілік айыппұл салу, ескерту жасау, арнайы құқықтардан уақытша айыру, қоғамдық жұмыстарға тарту немесе әкімшілік қамауға алу түрінде болуы мүмкін. Шешімді орындау: Қабылданған шешім заңда көрсетілген тәртіп бойынша орындалады. Мысалы, айыппұлды белгілі мерзім ішінде төлеу қажет, ал әкімшілік қамау мерзімін құқық бұзушы қамау орнында өтейді. Шешімге шағым беру: Құқық бұзушы немесе басқа да тараптар қабылданған шешіммен келіспеген жағдайда, заңда көрсетілген мерзімде жоғары тұрған органға немесе сотқа шағымдана алады. Әкімшілік істі жүргізуде сақталуы тиіс маңызды қағидаттар: Заңдылық: Барлық іс-әрекеттер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүргізілуі керек. Жеке тұлғаның құқықтарын қорғау: Құқық бұзушының барлық заңды құқықтары қамтамасыз етіледі, оның ішінде қорғаушы ұсыну құқығы. Тараптардың теңдігі: Істі қарау барысында екі тарап та өз пікірін білдіруге құқылы. Әкімшілік істі жүргізу процесі құқықтық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін маңызды болып табылады.
Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелерін ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін беру Қазақстан Республикасының Жер кодексіне және жер қатынастарын реттейтін басқа да нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады. Бұл учаскелер ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру, мал шаруашылығын жүргізу, егін егу мақсатында кәсіпкерлерге немесе жеке тұлғаларға белгілі бір талаптар мен ережелер бойынша уақытша пайдалануға немесе жеке меншікке берілуі мүмкін. Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелерін ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін беру ерекшеліктері: Жер учаскелерін таңдау және резервтеу: Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелері арнайы жер қорына енгізіліп, ауыл шаруашылығын жүргізуге жарамды учаскелер іріктеледі. Бұл учаскелер жердің құнарлылығы, су көздеріне жақындығы, инфрақұрылымға қолжетімділік және ауыл шаруашылығы жұмыстарына ыңғайлылығы бойынша бағаланады. Құқықтық негіздер: Жер учаскелері ауыл шаруашылығы үшін ұзақ мерзімді (49 жылға дейін) немесе қысқа мерзімді жалға беріледі, кейбір жағдайларда жеке меншікке де берілуі мүмкін. Жеке меншікке тек қазақстандық жеке тұлғалар мен заңды тұлғаларға беріледі. Аукциондар мен конкурстар: Мемлекеттік меншіктегі ауыл шаруашылығы жерлерін беру көп жағдайда аукцион немесе конкурс арқылы жүзеге асырылады. Бұл әдіс жер учаскелерін тиімді пайдалануды және мемлекетке түсетін кірісті арттыруды қамтамасыз етеді. Конкурста қатысушылардың ауыл шаруашылығы қызметіндегі тәжірибесі, ұсынылатын жобаның тиімділігі сияқты талаптар ескеріледі. Бағалау және төлем: Жер учаскелерін жалға алу төлемі белгіленеді және жергілікті атқарушы органдармен реттеледі. Бұл төлем мөлшері жердің құнарлылығына, орналасуына және басқа да факторларға байланысты әр түрлі болуы мүмкін. Жерді тиімді пайдалану міндеті: Жерді алған тұлға оны келісілген мақсатта пайдаланып, тиімді өңдеуге міндетті. Пайдаланылмаған немесе мақсатсыз қолданылған жағдайда жер мемлекетке кері қайтарылады. Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту мақсаттары: Қазақстанда ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту үшін мемлекеттік бағдарламалар қолданылады. Осыған сәйкес, жер учаскелерін беру кезінде агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға бағытталған жобаларға басымдық берілуі мүмкін. Жерді пайдалану мерзімі: Мемлекеттік жерлерді жалға беру мерзімі 49 жылға дейін белгіленеді. Қысқа мерзімді жалдау шартымен 5 жылға дейін де берілуі мүмкін, ал ұзақ мерзімді жалдауда 49 жылға дейінгі келісімдер жасалады. Бұл мерзімдер ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын қолдауға бағытталған. Экологиялық талаптар: Жер пайдаланушыларға экологиялық нормаларды сақтау міндеті қойылады. Топырақты құнарсыздандыру, су көздеріне зиян келтіру немесе басқа да экологиялық талаптарды бұзған жағдайда, жерді пайдалану құқығы шектеледі немесе тоқтатылады. Жер учаскелерін беру кезіндегі басты қағидаттар: Заңдылық және ашықтық: Беру процесі жергілікті атқарушы органдар тарапынан толықтай бақылауға алынып, заң талаптарына сай жүргізіледі.
Қауіпсіздік және экологияны сақтау: Жер учаскесін алған тұлға топырақ, су ресурстарын қорғау және экологиялық нормаларды сақтау жауапкершілігін алады. Тиімділік: Жерді мақсатты және өнімді пайдалану – басты шарт. Егістік алқаптардың құнарлылығын сақтау, ауыл шаруашылығы жұмыстарын тиімді ұйымдастыру талап етіледі. Мемлекеттік меншіктегі ауыл шаруашылығы жерлерін беру ауыл экономикасын қолдау, аграрлық секторды дамыту және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады.
Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелері – бұл Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекетке тиесілі жерлер. Оларды басқару және пайдалану тәртібі Қазақстан Республикасының Жер кодексімен және басқа да нормативтік-құқықтық актілермен реттеледі. Мемлекеттік меншіктегі жерлер елдің экономикалық, экологиялық және әлеуметтік мүдделерін ескере отырып әртүрлі мақсаттарда пайдаланылады.Мемлекеттік меншіктегі жерлердің негізгі түрлері: Жалпы пайдаланылатын жерлер: Бұл жерлер ел азаматтарының ортақ қажеттіліктеріне арналған, оның ішінде жолдар, саябақтар, алаңдар, жағалаулар және басқа да жалпы пайдалануға болатын аумақтар бар. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар: Ұлттық саябақтар, қорықтар, табиғи резерваттар мен ескерткіштер орналасқан жерлер. Бұл жерлердің экологиялық жағдайын сақтау мақсатында қатаң қорғау режимі енгізілген. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер: Бұл жерлер ауыл шаруашылығы өндірісін жүргізу үшін бөлінеді. Аталған жерлер мемлекеттен уақытша немесе ұзақ мерзімді жалға беріліп, егіншілік, мал шаруашылығы, агроөнеркәсіптік кешендердің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қолданылады. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқа мақсаттағы жерлер: Инфрақұрылым объектілерін, өндірістік кешендер мен транспорттық жүйелерді орналастыруға арналған жерлер. Қорғаныс мақсатындағы жерлерде әскери полигондар, оқу-жаттығу орындары орналасуы мүмкін. Қордағы жерлер: Бұл – пайдаланылмайтын және болашақта қажеттілікке байланысты пайдалануға берілетін жерлер. Әдетте, жаңадан игеруге жататын аумақтар осы санатқа кіреді. Су қорының жерлері: Бұл жерлерге өзендер, көлдер, су қоймалары, сондай-ақ су ресурстарын қорғау аймақтары кіреді. Су қорының жерлері экологиялық маңызы жоғары болып саналады. Мемлекеттік меншіктегі жер учаскелерін беру тәртібі мен шарттары: Пайдалану мақсаттары: Жер учаскелері пайдалану мақсатына сәйкес беріледі. Мысалы, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер егіншілік немесе мал шаруашылығы үшін бөлінеді, ал өндірістік мақсаттағы жерлер өнеркәсіп объектілерін салуға пайдаланылады.
Жер учаскелерін беру тәсілдері: Аукцион және конкурстар: Жер учаскелерін беру кезінде аукциондар мен конкурстар өткізіледі. Бұл процесс ашықтық пен әділдікті қамтамасыз етуге бағытталған. Мысалы, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер конкурстық негізде беріледі. Жалға беру: Жер учаскелері белгілі бір мерзімге жалға беріледі. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер ұзақ мерзімді (49 жылға дейін) немесе қысқа мерзімді (5 жылға дейін) жалға берілуі мүмкін. Жеке меншікке беру: Кейбір жағдайларда мемлекеттік жерлер азаматтарға немесе заңды тұлғаларға жеке меншікке берілуі мүмкін, бірақ ол тек Қазақстан азаматтары мен заңды тұлғаларына рұқсат етілген. Пайдалану міндеттемелері: Жерді алған тұлға оны тиімді пайдалану және оны мақсатты түрде игеру міндеттемелерін қабылдайды. Егер жер мақсатсыз қолданылса немесе пайдаланылмаса, мемлекет оны кері қайтарып алу құқығына ие. Экологиялық және құқықтық талаптар: Жер пайдаланушылар жердің экологиялық жай-күйін сақтауға және оған зиян келтірмеуге міндетті. Сондай-ақ, жерге байланысты құқықтық талаптар мен санитарлық-гигиеналық нормалар қатаң сақталуы қажет. Жер қатынастары мен бақылау: Мемлекеттік органдар жерді пайдалану және қорғау мәселелерін бақылауға жауапты. Жер қатынастарын реттеу және басқару жергілікті атқарушы органдарға жүктеледі. Мемлекеттік меншіктегі жерлерді тиімді пайдалану – ұлттық экономиканы қолдау және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатындағы басты бағыттардың бірі.
Ауыл шаруашылығы өндірісі үшін жер учаскесін бөлу – бұл ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге арналған мемлекеттік меншіктегі жерді заңды және жеке тұлғаларға белгілі бір шарттармен беру процесі. Бұл рәсім Қазақстан Республикасының Жер кодексіне және ауыл шаруашылығы жерлерін пайдалану ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Ауыл шаруашылығы үшін жер учаскесін бөлу ерекшеліктері мен кезеңдері: Өтініш беру: Жер учаскесін алу үшін өтініш жергілікті атқарушы органға (әкімдікке) беріледі. Өтініште жердің нақты пайдалану мақсаты (егіншілік, мал шаруашылығы және т.б.), қажетті көлемі және басқа да мәліметтер көрсетіледі. Жер комиссиясының қарауы: Өтінішті жергілікті атқарушы орган жанындағы жер комиссиясы қарайды. Комиссия мүшелері жер учаскесінің орналасуын, топырақ құнарлылығын, сумен қамтамасыз етілуін және ауыл шаруашылығы қызметіне жарамдылығын анықтайды. Комиссия учаскені беру немесе бермеу туралы шешім қабылдап, ұсыныс береді. Жер учаскесін беру тәсілі: Жер учаскесі аукцион немесе конкурс арқылы беріледі, себебі бұл жер учаскелерін тиімді пайдалану және ашықтықты қамтамасыз ету үшін маңызды. Егер жер бұрыннан резервте болса, онда конкурссыз немесе аукционсыз жалға беру тәртібі қолданылуы мүмкін. Жер учаскесін жалға беру немесе жеке меншікке беру: Қазақстан азаматтары және заңды тұлғалар ауыл шаруашылығы жерлерін ұзақ мерзімді (49 жылға дейін) немесе қысқа мерзімді (5 жылға дейін) жалға ала алады. Жерді жеке меншікке алу тек Қазақстан азаматтары мен заңды тұлғаларына рұқсат етілген және арнайы шарттар бойынша жүзеге асырылады. Жалдау ақысы мен шарттары: Жалдау ақысы жердің орналасуына, құнарлылығына, инфрақұрылымға жақындығына байланысты анықталады. Жалдау шартында жерді мақсатты пайдалану талаптары, тиімді игеру міндеттері және экологиялық нормаларды сақтау міндеттемелері көрсетіледі. Жерді пайдаланушы осы шарттарды орындауға міндетті. Жерге құқықты тіркеу: Құқық иесі жерді жалға алу немесе жеке меншікке алу құқығын тіркеу үшін әділет органдарына жүгініп, жерге меншік немесе жалға алу құқығын заңды түрде тіркейді.
Жерді пайдалану міндеттері мен мониторинг: Жерді алған тұлға оны тиімді және мақсатты пайдалану міндеттемелерін қабылдайды. Жерді игеру бойынша жергілікті атқарушы орган тарапынан үнемі мониторинг жүргізіледі. Егер жер пайдаланылмаса, мақсатсыз қолданылса немесе экологиялық талаптарды бұзса, онда мемлекет жерді қайтарып алу құқығына ие болады. Шешімге шағым беру: Егер жер учаскесін беруден бас тартылса, өтініш беруші сот тәртібімен шешімге шағымдануға құқылы. Ауыл шаруашылығы үшін жерді пайдалануда негізгі талаптар: Тиімді және мақсатты пайдалану: Жерді тек ауыл шаруашылығы мақсатына сай пайдалану міндеттеледі. Экологиялық нормаларды сақтау: Топырақ, су және қоршаған ортаға зиян келтірмеу шарт. Жер құнарлылығын сақтау: Пайдаланушы жердің құнарлылығын сақтау шараларын қолдануға міндетті. Ауыл шаруашылығы өндірісіне жер учаскесін беру елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауыл шаруашылығын дамыту және жерді тиімді пайдалану мақсаттарына бағытталған.